Jongeren willen betekenisvolle participatie
‘Praat met ons, dan leggen we het uit’
Tekst Jelle van der Meulen Beeld Aad Goudappel
Op Jongeren Prinsjesdag gingen jongeren van UNICEF in gesprek met Tweede Kamerleden. Ze presenteerden drie thema’s waaraan de politiek wat hen betreft meer aandacht moet besteden: mentaal welzijn, onderwijs en jongerenparticipatie. ‘We worden er allemaal beter van als iedereen kan participeren.’
‘Kun je op jonge leeftijd een weloverwogen politiek besluit nemen?’
Lou-Anne Aidam is 16 jaar en actief in het jongerenpanel van UNICEF. Ze presenteerde met haar jonge collega’s het UNICEF-jongerenadvies aan leden van de Tweede Kamer, met concrete aanbevelingen voor politici. Om bijvoorbeeld het grote aantal jongeren te helpen dat worstelt met mentale problemen, moeten op scholen gekwalificeerde vertrouwenspersonen worden aangewezen. Daarnaast adviseren de jongeren om het hokjesdenken in het onderwijs in hoog en laag los te laten en onderwijs meer aan te laten sluiten bij de behoefte van iedere individuele leerling. Het is een kleine greep uit de negen aanbevelingen uit het advies. Gemene deler bij al die adviezen, merkte Aidam, is dat ze op een of andere manier telkens terugkomen op participatie. En juist daar gaat het vaak nog mis. ‘We lopen tegen een hoop dingen aan, maar worden vaak niet serieus genomen. Dan krijg je een keer de kans om met een politicus te praten, en denk je: yes, eindelijk! Maar in het gesprek stelt diegene dan geen enkele kritische vraag. Ze vinden het bijzonder dat je op zo’n jonge leeftijd zoveel van politiek weet en luisteren, knikken en lijken onder de indruk. Maar gaan ze er ook echt iets mee doen?’
Schijnparticipatie In het VN-Kinderrechtenverdrag is opgenomen dat kinderen het recht hebben gehoord te worden en hun mening te geven. Dat gebeurt hier en daar ook wel, maar er is ook veel schijnparticipatie. Dat zegt Myrna Lemmen, specialist Kinderrechten Educatie en Participatie bij UNICEF. ‘Je kunt een survey doen of in gesprek gaan. Maar als daar niets mee gebeurt, is het niet waardevol. Wij spreken daarom liever over “betekenisvolle participatie”.’ Jongeren Prinsjesdag was volgens Lemmen een goed voorbeeld van het faciliteren van betekenisvolle, werkelijke participatie. ‘Daar creëerden we een setting waarin jongeren serieus genomen worden, door een rapport aan te bieden, ze goed te begeleiden en te zorgen dat er een echt gesprek op gang komt.’ Jongeren Prinsjesdag was het sluitstuk van het gehele jongerenadviesproject, bedoeld om een signaal af te geven aan de politiek om meer naar jongeren te luisteren. Ook in de schoolomgeving zetten Lemmen en haar collega’s zich in om te zorgen dat jongeren meer gehoord worden.
Lou-Anne Aidam
Jong stemmen Een van de meest voor de hand liggende oplossingen om jongeren meer te betrekken bij politiek en beleid is het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd. Volgens Lemmen is dat de manier om participatie en invloed structureel beter te regelen. Maar kun je op jonge leeftijd al een weloverwogen politiek besluit nemen? ‘Het is inderdaad complex, maar dat is het ook voor veel volwassenen,’ vindt Lemmen. ‘Het is te gemakkelijk om te zeggen dat iemand van 16 niet klaar is om te stemmen. Je moeten hem of haar wel helpen goed geïnformeerd te zijn, maar dat geldt voor alle burgers in een democratie.’ Aidam ziet het verlagen van de stemgerechtigde leeftijd eveneens als een goede stap. ‘Maar participatie is veel meer dan dat. We kunnen en willen op zoveel manieren meedoen, maar weten vaak gewoon niet hoe.’ Wat volgens haar ook bepaald niet meewerkt, is het imago van de politiek. Ze denkt dat veel jongeren politiek saai vinden en denken dat het hen toch niet aangaat. ‘Bij politiek denk je in eerste instantie aan de Tweede Kamer. Maar kijk je daarnaar, dan komt het oubollig, stoffig en een beetje elitair over. Daar willen jongeren het niet snel over hebben.’ Daarnaast denkt Aidam dat de politiek een stuk toegankelijker kan: ‘Hoe zij met elkaar omgaan en hoe zij spreken, creëert afstand. De gemiddelde jongere begrijpt nu vaak niet waar een debat over gaat. Praat dus als gewone mensen! Je bent ook iemands buurvrouw, iemands tante. Laat zien in een debat dat je een normaal persoon bent. Nu kunnen alleen mensen participeren met dezelfde stijl en omgangsnormen als politici. Betrek je het op jongeren, dan bereik je dus alleen maar jongeren die heel erg op elkaar lijken.’
‘Jongeren kunnen en willen meedoen maar weten niet hoe’
Myrna Lemmen
Praat met ons Kijken we een aantal generaties terug, dan is er al een hoop ten goede veranderd op het gebied van participatie, stelt Lemmen. Tegelijkertijd is er nog altijd veel werk aan de winkel. ‘Willen we echt zorgen dat iedereen gehoord wordt en participeert – zoals het hoort in een goed functionerende democratie – dan moeten we een cultuurverandering teweegbrengen. Participatie moet structureler worden. We moeten het niet langer zien als iets dat schattig is, maar begrijpen dat besluiten er beter van worden. We worden er allemaal beter van.’ Aidam is eveneens overtuigd van de waarde die jongeren hebben. ‘Wij weten heus wel waar we het over hebben en ons perspectief kan juist helpen om het eens anders te zien. Oudere generaties hebben vaak niet de creativiteit om te kijken hoe iets anders kan. Zij zijn heel standvastig en hebben vaak geaccepteerd dat het gaat zoals het gaat, terwijl wij ons afvragen: waarom doen we het eigenlijk zo?’ Wanneer Aidam volwassen is, gaat ze het in ieder geval anders doen. ‘Wij weten nu als generatie hoe het is om niet serieus genomen te worden. Dat moeten wij onthouden en meenemen als we ouder zijn. Ik snap best dat het soms moeilijk is je te verplaatsen in jongeren, maar juist daarom is het zo belangrijk om met ze te praten! Praat met ons, dan leggen we het uit. Het is eigenlijk best wel simpel.’ ◼
Deel dit artikel