Lange adem

Onlangs hebben we de tweede editie van ons jaarlijks onderzoek Barometer Burgerparticipatie naar de stand van burgerparticipatie bij gemeenten afgerond. Van alle aangeschreven gemeenten hebben er 76 de tijd en moeite genomen om ondanks de lopende onderhandelingen rond de coalitie­akkoorden onze vragenlijst ingevuld te retourneren. Het lijkt erop dat burgerparticipatie of inwonersparticipatie in toenemende mate in het dna van gemeenten is gaan zitten. Daarbij maken ze gebruik van uiteenlopende tools of methoden: van dorpsraden, dorpskernen, burgerberaden, burger­fora, burgerbudgetten, burgertops, praatbussen, lotingen, inspraakavonden, online enquêtes tot persoonlijk langs de deuren gaan. Een scala aan middelen die ze inzetten om de burger te bereiken en te betrekken bij hun gemeente­lijke visie en of ophanden zijnde ontwikkelingen. Een paar dingen die mij opvielen toen ik alle ingevulde vragenlijsten doornam: er is nog onvoldoende sprake van inclusieve participatie. Het lijkt nog steeds voorbehouden aan de inwoners die vaak erg nadruk­kelijk aanwezig zijn en luid en duidelijk hun mening verkondigen. Het stille midden, de genuanceerd denkende burger, voelt zich hierbij niet thuis en laat dan ook zijn stem niet horen.

Volgens Liesbeth van de Wetering van de provincie Groningen is burger­participatie geen kwestie van snel een programmaatje in elkaar draaien. Het is een goed georganiseerde zoektocht om samen met overheid en inwoners de democratie verbeteren. Belangrijker daarbij is dat we zoveel mogelijk mensen uit verschillende groepen betrekken: participatie hoort inclusief zijn. Je moet altijd aan tafel zitten met de mensen die het aangaat, vandaar ook onze subtitel: Alle stemmen tafel. Wat mij verder ook opviel, is dat burgerparticipatie zich vooral richt op de leefomgeving: van het inrichten van de straat en het verzorgen van de groenvoorziening tot het meepraten over de inrichting van nieuwbouwprojecten. Op een kleine uitzondering na zie ik burgerparticipatie niet terugkomen bij het sociaal domein. Verderop in deze editie leest u ook meer over het wetsvoorstel Versterking participatie op decentraal niveau. Het houdt in dat burgers niet alleen bij de voorbereiding, maar ook bij uitvoering en evaluatie van beleid worden betrokken. Hiermee hoopt het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heldere kaders te scheppen over de invloed en zeggenschap van burgers. Zo weten burgers en maatschappelijke organisaties beter waar ze aan toe zijn. Duidelijk is dat goede burgerparticipatie een kwestie van lange adem is die bestuurders en ambtenaren veel tijd en energie kost, maar die in het kader van de democratie van groot belang is.