Feestjes Daarmee ben je er nog niet, want zelfs als het forum representatief is qua samenstelling, wil dat nog niet zeggen dat het door anderen ook zo wordt ervaren. ‘Als een groep burgers ergens een aantal weekenden in een uithoek met elkaar zit te vergaderen en daar komt iets uit, maar niemand heeft dit verder gevolgd, waarom zouden mensen dat dan als representatief ervaren? Zij zijn immers niet gehoord en ze konden helemaal geen invloed uitoefenen. Om dat te voorkomen hebben wij vanuit de commissie-Brenninkmeijer geadviseerd om goede uitwisseling tussen het mini- en het maxipubliek te organiseren. Het bredere publiek moet de gelegenheid krijgen om ook over het onderwerp na te denken en hun stem te laten horen. Dat kan via sociale media of de reguliere journalistiek, maar ook op meer creatieve manieren. Kunstenaars kunnen iets met het onderwerp doen, kinderen op school kunnen er tekeningen over maken. Dat stimuleert het gesprek en de verbeelding.’ Als je de mensen bij elkaar hebt gekregen, is het vervolgens belangrijk dat de vraagstelling helder is en dat het over een onderwerp gaat waar niet heel veel technische kennis voor nodig is. Het moet iets zijn dat bij de mensen leeft, waar ze al met elkaar over praten op feestjes en in het café, of thuis op de bank. Tonkens: ‘Liefst is het ook een onderwerp waarover binnen politieke partijen verschillend wordt gedacht en waarvan ze denken: wat moeten wij hier nu eigenlijk van vinden? Een goed voorbeeld daarvan was het burgerforum in Ierland over abortus. Dat is een onderwerp waar iedereen wel een mening over heeft, je hebt er niet veel technische kennis voor nodig en het is een onderwerp dat niet direct links of rechts is.’ Ook moet duidelijk zijn wat er met de uitkomsten gaat gebeuren. ‘Je kunt die niet bij voorbaat bindend verklaren, want dan “overrule” je de representatieve democratie, maar je kunt wel afspreken dat de uitkomst in de Kamer of de gemeenteraad wordt besproken. En ten slotte moet er voldoende ondersteuning zijn, een onkostenvergoeding en de mogelijkheid om experts in te vliegen als dat nodig is om vragen te beantwoorden. ‘Het maakt alles bij elkaar dat een burgerforum veel tijd en geld kost. Dat is niet van doorslaggevend belang, maar het betekent dat je na moet denken voor welk probleem je het inzet.’ Nu zijn er in de Nederlandse polder­democratie al veel overleggremia: tafels, commissies, colleges, adviesraden. Met burgerfora komt er nog een loot aan deze volbehangen stam bij, maar dat hoeft geen probleem te zijn, vindt Tonkens. ‘Ik denk zeker dat burgerfora een goede aanvulling kunnen vormen. Commissies en adviesraden vervullen een andere functie, want daarin staat over het algemeen expertise centraal. Dat is heel nuttig, maar die raden en commissies vertegenwoordigen niet de Nederlandse bevolking. Een burgerforum doet dat in potentie wel.’ Zo’n forum moet dan wel zichtbaar zijn en dat is niet altijd het geval. Bij de regionale energiestrategieën (RES) worden soms burgerfora ingezet, maar er is nog geen wetenschappelijk onderzoek naar de resultaten daarvan beschikbaar. ‘Een probleem van de RES is dat het op een regionaal niveau speelt dat voor burgers niet heel betekenisvol is. Misschien zijn ze weinig bekend.’