Het dichten van de kloof tussen inwoners en overheid. Dat is de missie van Brandon Pouw. ‘Bij elke vorm van besluitvorming dient een inclusief en open proces plaats te vinden, waarbij voor iedereen ruimte is om mee te denken en mee te doen,’ stelt de beleidsmedewerker Bestuurlijke Zaken bij de provincie Zuid-Holland ambitieus.

Het opereren tussen rijk en gemeente, in ‘de luwte’ van de provincie, ligt Pouw goed. Bovendien is de provincie Zuid-Holland een platte organisatie. ‘Hier zit je al vrij snel met de bestuurder en gedeputeerde aan tafel om advies te geven. Die korte lijntjes bevallen mij prima.’

De jonge ambtenaar schreef de Handreiking Kernendemocratie. Hiermee wil de provincie gemeenten inspireren om de afstand tussen gemeenschap en gemeenten te verkleinen. ‘Het vertrouwen in de politiek neemt nog steeds af,’ vertelt hij. ‘In deze handreiking geven we tips aan gemeenten over hoe ze op dorps-, wijk- en buurtniveau inwoners kunnen betrekken bij de inrichting van hun eigen leefomgeving.’

Maatwerk en verwachtingsmanagement zijn hierbij sleutelwoorden. Betrek bewoners in een vroeg stadium en laat ze zelf prioriteren wat zij belangrijk vinden, aldus Pouw. ‘Ook de kritische geluiden zijn van belang. Tegenspraak kan juist heel waardevol zijn, daar moeten we niet bang voor zijn. Het belangrijkste is dat we het goed organiseren. Als mensen zich niet gehoord voelen, haken ze af.’

Op dit moment is Pouw druk bezig met de participatievisie voor de provincie. ‘Op het gebied van participatie ligt er eigenlijk nog niets, laat staan iets wat aansluit bij de huidige tijd. Daar brengen we met deze visie verandering in.’

De provincie maakt steeds vaker gebruik van online instrumenten. Pouw initieerde en presenteerde een interactieve webinar over de visie op natuur en water en zette een online community op voor de Omgevingsvisie. ‘De digitalisering gaat zo snel. Wij jonge ambtenaren zijn opgegroeid in een andere context dan onze oudere collega’s en dat merk je. Op dit vlak hebben we echt toegevoegde waarde, zeker in combinatie met de ervaring van die oudere collega’s.’ ◼

Hoe kun je samen met inwoners, bedrijven en andere overheden komen tot een zo hoog mogelijk publiek rendement? Als het aan Neeltje van der Heijden ligt, wordt iedere ambtenaar ook een beetje ondernemer.

Een mooi voorbeeld van practice what you preach. Naast haar werk als bestuursadviseur bij de gemeente ’s-Hertogenbosch is Van der Heijden namelijk ook actief als dagvoorzitter, adviseur en coach. Sinds 2012 combineert de jonge ambtenaar het werken bij lokale overheden met het zelfstandig ondernemerschap. Soms moet Van der Heijden gewoon ‘even buiten spelen’. De kennis en ervaring die ze tijdens opdrachten bij andere organisaties opdoet, kan ze goed gebruiken in haar dagelijks werk.

Dit betekent niet dat iedere ambtenaar ook zzp’er zou moeten worden. ‘Wel ben ik ervan overtuigd dat we tot slimmere allianties kunnen komen door maatschappelijke vraagstukken vanuit een ondernemende blik te benaderen. Veel zaken kunnen effectiever en efficiënter,’ stelt Van der Heijden. ‘Daarvoor is het van belang dat we uit de koker van het traditionele overheidsdenken stappen en een andere mindset aannemen. What’s in it for us together? Die vraag moeten we ons continu stellen.’

De complexiteit van het werk is de afgelopen jaren flink toegenomen, constateert ze. ‘Of het nu gaat om de decentralisaties, energietransitie of de komst van de Omgevingswet. Als overheidsprofessional moet je je blijven ontwikkelen. Het kan geen kwaad om je daarbij eens af te vragen hoe een Heineken of Phillips deze maatschappelijke opgaven zou aanvliegen.’ Ook een portie lef is daarbij onontbeerlijk. Van der Heijden: ‘Schop de heilige huisjes eens omver. Durf te experimenteren en laat zien waar je het voor doet. Zo maak je het verschil.’ ◼

‘Innoveren is als jazzmuziek. Door te improviseren en experimenteren, kom je verder.’ Bijou van Haren, stafmedewerker Kennis en Innovatie bij de Koninklijke Landmacht én professioneel pianist en saxofonist, vergelijkt haar werk graag met een goede jamsessie. ‘Natuurlijk moet je een vaste melodie kunnen spelen. Maar door af en toe ook out of the box te denken en van de gebaande paden af te wijken, bereik je meer.’

Van Haren is oprichter van de Learning Experience Army Room Netherlands (LEARN!), een platform voor creatieve ideeën om het opleidings-, en trainingsveld binnen haar organisatie te innoveren. ‘Wij geven deze vernieuwers de begeleiding, capaciteit en middelen om hun ideeën verder uit te werken,’ vertelt ze. Het komende jaar wordt dit platform verder uitgebouwd. Een vellige leer- en experimenteeromgeving is daarbij van essentieel belang. ‘Hierbinnen kun je fouten maken. Zo kom je uit je safe-modus en leer je het meest.’

Serious gaming, escape rooms, simulaties. De jonge ambtenaar volgt de trends in onderwijsland op de voet. Ook de introductie van blockchain ziet Van Haren als een interessante ontwikkeling. ‘Iedereen denkt meteen aan bitcoins, maar dit gaat om veel meer,’ benadrukt Van Haren.

De achterliggende gedachte dat we niet langer grote instituten nodig hebben om de waarde van zaken te garanderen, fascineert haar. ‘Kunnen we bijvoorbeeld ervoor zorgen dat iedere ambtenaar verantwoordelijk is voor de authenticatie van zijn eigen kwalificaties en diploma’s?’ Dat is zeker het onderzoeken waard, vindt de jonge ambtenaar.

Het imago van de ambtenaar kan volgens Van Haren nog wel een boost gebruiken. En daar zet ze zich maar al te graag voor in.’ ◼