Charter Diversiteit mikt op inclusie
Iedereen hoort erbij
Auteur Ellen Röling
Beeld Shutterstock
Is aandacht voor diversiteit nou echt nog nodig? Jazeker. Zolang wit, hetero en gezond nog steeds de norm is, is er nog er nog veel werk te verzetten. Inclusie is het doel: iedereen hoort erbij. En de overheid heeft een voorbeeldrol. Door ondertekening van het Charter Diversiteit maakten al 67 overheids- en semi-overheidsorganisaties er werk van. In het totaal ondertekenden 148 bedrijven en organisaties het charter.
‘Discriminatie is vaak onbewust’
‘Zeg, en wie van jullie is het mannetje?’ Het klinkt betrekkelijk onschuldig, irritant blijft het wel. Gert Kok, beleidsmedewerker bij het ministerie van Financiën is sinds 2014 uit de kast. Zijn seksuele geaardheid is volledig geaccepteerd door z’n collega’s en geen thema binnen de werkrelatie. Sinds hij kan zijn wie hij in wezen is, voelt hij zich gelukkiger dan ooit. En dat had ook een zeer positief effect op zijn werk. Geen klagen dus. Toch blijft aandacht voor diversiteit volgens hem hard nodig. ‘In een heteronormatieve omgeving blijf ik per definitie ‘anders’. Als mensen naar mijn partner vragen, gaan ze er vaak automatisch uit dat dat een vrouw is. Dat komt ook omdat ik kinderen heb. Ik moet elke keer beslissen of ik vaag blijf over mijn privéleven of dat ik voor de zoveelste keer uit de kast kom.’
Renate den Heijer nam de moedige beslissing voor een sekseverandering. Net als Kok voelt ze zich beter en presteert ze beter dan voorheen. Ze prijst zich gelukkig met een werkgever als gemeente Den Haag en met haar collega’s die haar ondersteunden in het transitieproces. Als regenboogstad zet Den Haag zich al sinds 2008 in voor sociale acceptatie, veiligheid en emancipatie van lesbische vrouwen, homoseksuele mannen, biseksuelen, transgender en intersekse personen (LHBTI’s). Maar zelfs dan moet ook in Den Haag diversiteit actief op de agenda blijven staan. ‘Discriminatie is vaak onbewust. Een 1 april-grap over genderneutrale toiletten in een van de stadsdeelkantoren is daarvan een goed voorbeeld. Den Haag Pride, het LHBT-netwerk van de gemeente, heeft dat aangekaart. Niet omdat we kinderachtig wilden zijn, maar om mensen bewust te maken.’
‘In een heteronormatieve omgeving ben ik per definitie anders’
‘Vanuit je eigen kader is de meerwaarde van een ander soms moeilijk te zien’’
Blinde vlekken
‘We hebben allemaal last van blinde vlekken, bewust of onbewust hebben we de neiging ons te identificeren met personen die op ons lijken,’ stelt Alice Odé, projectleider Diversiteit in Bedrijf, initiatief van de Stichting van de Arbeid en de motor achter het Charter Diversiteit. ‘Bij het aannamebeleid gaat het dus gelijk al mis. Degene die het sollicitatiegesprek voert heeft een beeld van wat ‘kwaliteit’ is en herkent dat in gelijke anderen. Maar kwaliteit is een subjectief begrip: vanuit je eigen kader is het soms moeilijk te zien wat de ander aan meerwaarde te bieden heeft. Op menige vacaturesite zie je die beperkende kaders terug. Kandidaten die zich niet herkennen in wat ze zien of lezen, denken onbewust: daar ga ik me niet in thuis voelen, dus daar ga ik niet solliciteren.’
Door ondertekening van het Charter Diversiteit zeggen bedrijven en organisaties toe te investeren in een effectief beleid voor diversiteit en inclusie op de werkvloer. ‘En dat is heel belangrijk, zeker voor de overheid, vindt Roel Cazemier, commissievoorzitter College voor Arbeidszaken van de VNG en burgemeester van de gemeente Krimpenerwaard. Op dit moment hebben 20 gemeenten het Charter ondertekend, maar wat hem betreft zou op elk gemeenthuis een diversiteitsbeleid ontwikkeld moeten worden. ‘Gemeenten moeten als goed werkgever iedereen gelijke kansen bieden voor mensen met alle mogelijke achtergronden. Dat geldt voor alle werkgevers, maar voor overheidsorganisaties helemaal. De overheid staat immers ten dienste van de samenleving als geheel. Daarnaast moet een gemeente, om de samenleving optimaal te kunnen bedienen, een afspiegeling zijn van die samenleving. Zodat burgers zich in de overheid herkennen, maar ook zodat in de activiteiten van gemeenten verschillende invalshoeken en oplossingsrichtingen worden meegewogen. En natuurlijk is er ook een pragmatische reden: om nu en in de toekomst voldoende gekwalificeerde mensen te krijgen en te behouden, moet je vissen in een zo groot mogelijke vijver.’ Witte meneren
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) is al sinds 2013 zeer actief bezig om diversiteit op de kaart te zetten en bewustzijn te creëren over inclusie. Het initiatief kwam uit de organisatie zelf. Toen na een reorganisatie bleek dat er niets was gedaan om de scheve man-vrouwverhouding in managementteams enigszins gelijk te trekken, trok een groep vrouwelijke managers aan de bel. Dat leidde tot Voel je thuis bij RVO, waarbij ook ondertekening van het charter in 25 november 2015 een logische stap was. Carin Bobeldijk en Suzanne Verboon van organisatieteam The Leading Coalition zijn voorvrouwen van de beweging: ‘De bevolking bestaat niet alleen uit witte meneren en dat moet weerspiegeld zijn binnen RVO.nl. En ook onze klanten zijn divers. Dus het is handig als wij dat ook zijn, zodat we een goede connectie kunnen maken. Binnen Voel je thuis bij RVO zetten we in op inclusie: iedereen hoort erbij.’ Via workshops, meet and greets, tentoonstellingen en films vraagt het team op een luchtige manier aandacht voor een diverse en inclusieve organisatie. Bobeldijk: ‘We zien diversiteit heel breed. Niet alleen sekse, culturele achtergrond, of fysieke beperking, maar ook bijvoorbeeld participatiekandidaten, mensen met verschillende religies en mantelzorgers. Want mantelzorgers moeten privé en werk zien te combineren: dat is superzwaar en vraagt flexibiliteit op de werkvloer. Daar moeten deze mensen voor uit kunnen komen. Doen ze dat niet, dan is dat ook nadelig voor de organisatie. We hebben ook een presentatie gehouden over anoniem solliciteren. Wat zijn de voor- en nadelen en kun je daarmee experimenteren? De meningen waren verdeeld. En dat is prima. Het gaat er niet om dat we het allemaal met elkaar eens zijn.’
Bobeldijk en Verboon zien dat de acties leidden tot meer bewustzijn en openheid. ‘Onze laatste workshop ging bijvoorbeeld over mensen met stressklachten. Dat zijn er heel veel en niet iedereen durft daarvoor uit te komen. We hoorden van een paar collega’s dat ze naar aanleiding van de workshop de moed hadden gehad om hun klachten met de manager te bespreken. Daaruit blijkt dat aandacht voor ‘anders’ loont. Ons volgende thema wordt mensen met psychische eigenaardigheden. De diversiteit tussen mensen is oneindig en iedereen hoort erbij.’◼
Deel dit artikel