Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten komen gemeenten vanaf 2026 in geldnood. Raymond Gradus, hoogleraar bestuur en economie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, valt met de deur in huis: ‘Dat frame is onjuist. De afgelopen tijd hebben gemeenten fors meer gekregen, en nu is er discussie hoeveel dat in 2026 precies moet zijn. Maar dan gaat het nog altijd om heel veel extra geld.’

Doelmatiger inrichting Gradus is het er ook niet mee eens dat gemeenten nu al grote tekorten zouden hebben. ‘Ze hielden bijvoorbeeld in 2021 substantieel over en voor 2022 lijkt hetzelfde op te gaan.’ Hij maakt zich zorgen. ‘Veel zaken worden op dit moment richting Den Haag geschoven. Maar we hebben landelijk straks echt een financieel probleem. Dat blijkt ook uit de Voorjaarsnota. Het tekort loopt substantieel op. Net als de rente.’ In de discussie over het sociaal domein zou de focus minder op geld moeten liggen, zegt Gradus. ‘Er is vooral een enorm personeelstekort. Dat geldt voor de Wmo, de jeugdzorg, het onderwijs, noem maar op. Dat los je niet op door er steeds meer geld in te stoppen. Gemeenten lijken te zijn vergeten wat ze er zelf aan kunnen doen. Er moet een nieuwe systematiek komen. Een doelmatiger inrichting van de overheid.’

Wachtlijsten Daarnaast is Gradus van mening dat de burger meer zelf moet gaan betalen. ‘Het is onontkoombaar dat er bijvoorbeeld ook in de jeugdzorg een eigen inkomensafhankelijke bijdrage wordt ingevoerd. En ik ben ook geen voorstander van gratis kinderopvang of het Wmo-abonnementstarief. Het is veel verstandiger om mensen die het kunnen betalen, ook te laten betalen.’ Anders vreest hij voor nog langere wachtlijsten. ‘Het is voor de arbeidsmarkt gewoon niet te doen. We komen nu al 5.000 arbeidsplaatsen tekort in de kinderopvang. Als het gratis wordt, dan zou dat het zesvoudige worden. En de mensen die de kinderopvang het hardst nodig hebben, zullen op de wachtlijsten achteraan komen te staan.’