Hoe worden we inclusiever?

Betere rechtsbescherming De NCDR heeft een nationaal programma tegen racisme en discriminatie opgezet en vertolkt daarbij drie rollen, legt Baldewsingh uit. Het wil een verbinder zijn tussen beleid, de samenlevingen en de departementen. Het opereert als waakhond, om erop toe te zien dat de afspraken die gemaakt worden, ook gerealiseerd worden, en het jaagt discussie aan, door gevraagd en ongevraagd advies te geven, en debatten aan te gaan. Zo’n advies bracht de NCDR in maart van dit jaar uit aan minister Bruins Slot van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Samen met het College voor de Rechten van de Mens en de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme adviseert de NCDR om eenzijdig overheidshandelen onder de Algemene wet gelijke behandeling te brengen. Daarmee moeten burgers die zich gediscrimineerd voelen door de overheid betere rechtsbescherming krijgen.

Eenzijdig overheidshandelen Momenteel, legt Baldewsingh uit, geldt de Algemene wet gelijke behandeling met betrekking tot eenzijdig handelen wel voor burgers, maar niet voor de overheid. ‘Bij eenzijdig optreden van de overheid ten opzichte van de burger moet je denken aan het staande houden door de politie, of het nemen van een besluit over een vergunningaanvraag. Je kunt je voorstellen dat burgers zich bij dergelijk overheidshandelen gediscrimineerd kunnen voelen. Maar als dat gebeurt, kun je de overheid niet aanpakken en kun je geen klacht indienen bij het College voor de Rechten van de Mens. Daar moet verandering in komen.’ Het toeslagenschandaal illustreert wat er kan gebeuren wanneer de Algemene wet gelijke behandeling niet voor de overheid geldt, zegt Baldewsingh. ‘Wie was daar nou eigenlijk strafbaar? Daar is even een discussie over gevoerd, maar intussen is die doodgevallen. Terwijl het evident is dat mensen strafbare feiten hebben gepleegd, lijkt mij. Daar moet zeker nog een onderzoek naar komen.’ Met het opnemen van eenzijdig overheidshandelen in de wet, stellen de drie instellingen dat procedures voor rechtsbescherming goedkoper en laagdrempeliger worden. Het moet voortaan voor burgers mogelijk zijn om een klacht in te dienen bij het College voor de Rechten van de Mens, wat gratis en ‘relatief eenvoudig’ is, stelt Baldewsingh. Als de wet wordt aangepast, moeten we overigens de Caribische eilanden niet vergeten, waarschuwt Baldewsingh. ‘Nederland bestaat uit twee delen: het Europese en het Caribische. Een hoop wetten – waaronder de Wet gelijke behandeling – geldt niet voor het Caribische deel en dus niet voor heel Nederland. We kunnen het er toch wel over eens zijn dat dat schandalig is? We zijn of één Nederland, of we zijn het niet. Dat betekent dat alles wat hier geldt, ook daar moet gelden.’

Democratische kernwaarden De NCDR en zijn twee partners wachten momenteel op een reactie van het kabinet op hun advies, waar Baldewsingh ‘zeer benieuwd’ naar is. ‘Ik heb minister Bruins Slot leren kennen als een billijk persoon, van wie ik niet verwacht dat ze er lichtzinnig mee omgaat. Ik kan me niet voorstellen dat het kabinet en zij op de oude voet verder willen gaan. I have high hopes.’ Met het aanpakken van discriminatie en racisme bescherm je niet alleen burgers beter, je bestendigt ook de democratie, meent Baldewsingh. ‘Gelijke behandeling, gelijkwaardigheid en rechtvaardigheid zijn democratische kernwaarden. Wil je die gezond houden en blijven voeden, dan kun je je ogen niet sluiten voor wat in onze brief staat. Het kabinet moet hier simpelweg een prioriteit van maken.’ Baldewsingh verbaast zich over de schijnbaar koele houding van Nederland ten opzichte van racisme, of dat nu institutioneel, alledaags of politiek is. ‘Of het nu gaat om etnisch profileren door de politie, banken die witwaswetgeving misbruiken om moslims geen lening te geven of mensen die met fakkels naar het huis van de vicepremier van dit land gaan: we moeten daarvan schrikken! Het zijn geen incidenten, het is een patroon.’ Hij slaat met zijn vlakke hand zachtjes op tafel. ‘Het is aan ons om te zeggen: het is genoeg, stop. Dit accepteren we niet met elkaar.’