Vertraging Nu anderhalf jaar staat de teller nog maar op ongeveer 10 procent van de te halen aantallen woningen. 72 Procent van de woningen beschikt nog niet over een onherroepelijke omgevingsvergunning die de bouw mogelijk maakt. Als er niks gebeurt, dan zal in 2026 maar een derde zijn gerealiseerd, waarschuwde de Taskforce eind vorig jaar in haar eerste rapportage. Daaruit bleek dat 17 procent van de sociale huurbouw vertraging heeft opgelopen, en 14 procent is afgevallen. Ook is er nog geen kwart van de beoogde 10.000 tijdelijke woningen gebouwd. De doelaantallen zijn gebaseerd op wat woningcorporaties hebben opgegeven. Voor deze woningen zou zowel al plek als financiering zijn. Dat bleek tegen te vallen. ‘Tussen bedenken waar de plek is en het daadwerkelijk daar ontwikkelen moet nog veel gebeuren,’ legt Hein de Haan uit, wethouder Ruimtelijke Ordening, Volkshuisvesting, Wonen van gemeente Leeuwarden en lid van de Taskforce. ‘Een deel was de grond bleek nog niet geregeld. Er lag bijvoorbeeld geen bestemmingsplan op, of er moeten nog allerlei planologische procedures, beleidsmatige afwegingen of democratische besluitvormingsprocessen plaatsvinden. Zo ontstaat er vertraging, en kost het veel meer tijd dan we ons kunnen veroorloven.’

Vertragende procedures Waar gaat het precies mis? Dat ligt vooral aan zaken als de planologische voorbereiding, vergunningen en bezwaarprocedures in het bouwproces, rapporteerde de Taskforce. Er zijn drie fases in het bouwen. In de plan- en besluitvormingsfase kom je samen tot een goed plan. De gemeente en corporaties spelen hierbij een rol maar ook derden die bijvoorbeeld een grondpositie hebben of ontwikkelaar zijn. In de vergunningsfase krijgt het bouwproject een bestemmingsplan en wordt er een omgevingsvergunning verleend. In de laatste fase, de realisatiefase vindt het daadwerkelijke bouwen plaats. ‘In alle drie de fases komen we voorbeelden tegen waar het beter en sneller kan, maar die voorfase is de meest complexe en tijdrovende,’ stelt De Haan. Een van de ambities van de Taskforce is dan ook om te kijken of die voorfase niet gehalveerd kan worden. Haans: ‘In bouwprojecten ben je al snel 8 tot 12 jaar kwijt aan het hele proces, waarbij de voorfase al snel 5 tot 6 jaar kost. We hebben onlangs in Hilversum met de Alliantie een project afgerond, dat een voorfase kende van wel 30 jaar. Er waren heel veel discussies over wat er met de grond moest gebeuren, en er gingen twee generaties overheen. Uiteindelijk is door de urgentie met oog op woningnood besloten woningen te bouwen. In 41 dagen hebben we daar een rij eengezinswoningen gebouwd. In die voorfase is dus heel wat te winnen. Dan hebben we het over ruimtelijke ordening, over urgentie, over prioriteiten leggen, over het goed betrekken van buurten en over woonvisies en ambities.’ De Haan vult aan: ‘Het gaat over doorzettingsmacht. We komen uit een periode, waarin zowel gemeenten als corporaties financieel minder slagkracht hebben gekregen, ook in positie. Alle gemeenten zijn een beetje opgehouden met actieve grondpolitiek, corporaties werden door de Woningwet in 2018 meer tot kerntaken gedwongen en aarzelden meer om ontwikkelstappen te nemen. Daarvan zie je nu nog steeds de gevolgen. Ook het weer in positie brengen van gemeenten en corporaties moet echt helpen om tot korter proceduretijden kan komen.’