Opgave centraal

In het NRC van 9 december jongstleden stond een lezenswaardig artikel over de opsplitsing van de Belastingdienst en de rol daarin van toenmalig minister van Financiën Wopke Hoekstra. In 2018 regende het klachten over de grootste overheidsorganisatie van Nederland. Gebrekkige ict-systemen, problemen met de inning van belastingen, een slecht bereikbare Belastingtelefoon en een moeizame afhandeling van bezwaarschriften. Er moest iets gebeuren en snel ook. De minister geloofde dat het ontvlechten van de Belastingdienst zou resulteren in een meer slagvaardige organisatie. De betrokken topambtenaren ontraadden hem dat ten zeerste omdat ze geloofden dat het de problemen alleen maar groter zou maken. Maar de minister zette zijn zin door, met alle desastreuze gevolgen van dien. Net als Don Quixote, de dolende ridder, koos hij ervoor het smalste en moeilijkste pad te volgen, omdat hij oprecht geloofde het goede te doen. Daarbij verloor hij steeds meer de realiteit uit het oog, met alle desastreuze gevolgen van dien voor de inwoners en ondernemers van Nederland.

Deze editie gaat over opgavegericht werken en de twaalfde editie van de Publiek Denken Top 100 Ambtenaar van het Jaar. In tegenstelling tot de afgelopen 2 jaar mochten we de verkiezing deze keer wel in real life vieren. Een belangrijk criterium bij de zoektocht was hoe de finalisten hun ambtenaarschap benutten om de maatschappelijke opgave en opgavegericht werken centraal te zetten. Want de opgaven waar ons land voor staat, zijn groot en dienen multidisciplinair te worden aangepakt. Het vraagt een andere manier van werken, een kanteling in gedrag en cultuur, meer in de maatschappij stappen, contact leggen met de samenleving, het veld in, afstemmen met de buitenwereld… Op papier klinkt het goed, maar de praktijk is weerbarstiger. Want opgavegericht werken kan best lastig zijn. Er worden persoonlijke competenties gevraagd die veel mensen nu nog niet hebben. Daarnaast is een structuur vereist om zoiets te laten slagen en moet er tijd worden gereserveerd voor het aansturen en coördineren van samenwerking. Dat wordt vaak onderschat. Aan het begin van een traject van opgavegericht werken lijkt het al snel alsof iedereen elkaar begrijpt en dat alle partijen dezelfde kant op willen. Maar als je langer doorpraat, blijkt toch dat mensen heel verschillende belangen hebben, andere verwachtingen. Je moet dat in een vroeg stadium heel goed afstemmen, aldus Laurens Hessels, bijzonder hoogleraar technologie- en wetenschapstudies. Ambtenaar van het Jaar 2022 is Remco Duisterhof geworden. De juryleden roemden zijn maatschappelijke en bestuurlijk sensitiviteit en flair. Als programmamanager coronaregeling Tegemoetkoming Vaste Lasten bij Rijksdienst voor Ondernemend Nederland wist hij een ingewikkelde klus grotendeels te klaren vanaf zijn zolderkamertje. Vanuit datzelfde kamertje heeft hij heel moeilijke gesprekken gevoerd over zaken die ontzettend belangrijk waren voor inwoners en ondernemers. De jury koos unaniem voor Remco Duisterhof. Waarom? Omdat hij het verschil maakt.

Ik wens u mooie feestdagen toe.