Hype voorbij
Toen we vorig jaar onze redactionele thema’s vaststelden voor 2021, besloten we in al onze wijsheid aandacht te besteden aan burgerparticipatie. Dat hebben we gedaan in de vorm van een uitgebreid kwalitatief onderzoek: de Publiek Denken Barometer Burgerparticipatie. Logisch, want uit de coalitieakkoorden van 2018 bleek dat ruim twee derde van de gemeenten burgerparticipatie hoog in het vaandel had staan. Daarbij komt dat met de invoering van de Omgevingswet de invloed van burgers op de besluitvorming merkbaar zal toenemen. Een andere reden voor Publiek Denken om aandacht te besteden aan burgerparticipatie: we merkten dat gemeenten er op uiteenlopende manieren invulling aan geven. Van schriftelijke enquêtes (wat het niet is), tot inspraakavonden (wat het ook niet is) tot samenwerking tussen gemeente en inwoners die van meet af aan betrokken worden bij beleidsontwikkeling op allerlei terreinen zodat hun perspectieven, ervaringen en kennis worden meegenomen bij beleidsontwikkeling en invulling van de beleidsagenda (ja, dat is het). Voortvarend zijn we aan de slag gegaan met onze partners: Kenniscentrum Burger & Overheid en zusterorganisatie Stichting Publiek Doen. Peter van Hoesel en Rob van Engelenburg het kenniscentrum hebben ons geweldig goed geassisteerd en met raad en daad terzijde gestaan tijdens het hele onderzoekstraject. Onze voormalige stagiaires Alijsa Kartopawiro en Barteld André de la Porte hebben zich met hart en ziel gestort op het onderzoekstraject en hebben gedurende een aantal maanden zowel telefonisch als via e-mail getracht contact te leggen met alle gemeenten om hen over te halen openheid van zaken te geven over hun vorderingen, dilemma’s, successen en teleurstellingen op het gebied van burgerparticipatie aan de hand van onze vragenlijst. Zo’n drieënzestig gemeenten hebben de vragenlijsten ingevuld, bij andere gemeenten vingen we bot om uiteenlopende redenen: te druk, weinig te melden, zagen de urgentie niet en behoorde niet tot hun prioriteiten...
Uit ons onderzoek blijkt dat veel gemeenten nog worstelen met burgerparticipatie. Ik vind dat begrijpelijk. Het gaat niet vanzelf en vaak gaat het ook nog eens in tegen de bestaande bestuurlijke en ambtelijke cultuur. Het lijkt me best lastig om beleid te ontwikkelen op basis van een open proces waarin geen sprake is van tunnelvisie of eenzijdige beïnvloeding en waarin men zoekt naar draagvlak van de samenleving en daarbij oog houdt voor alle maatschappelijke kosten en baten. Zo’n proces vraagt om wederzijds vertrouwen. Als netwerkplatform voor de publieke professional wilden we met de Barometer Burgerparticipatie een bijdrage leveren aan de verdere positieve ontwikkeling van burgerparticipatie. In deze lijst hebben we daarom geen ranking gemaakt of een score toegekend. We hebben wel vijf gemeenten bezocht die volgens onze definitie van burgerparticipatie opereerden en in deze editie daar aandacht aan besteedt. Voor volgend jaar hoop ik dat we niet alleen meer gemeenten hebben aangemoedigd onze vragenlijst in te vullen, ik hoop ook dat alle gemeenten burgerparticipatie stevig verankeren in hun coalitieakkoord. Burgerparticipatie is allang geen hype meer, het is een essentieel onderdeel geworden van onze democratische samenleving.
Asha Narain is hoofdredacteur van Publiek Denken
Deel dit artikel