Leiderschap graag

Al enige tijd ben ik onderweg in mijn Zoektocht naar publiek leiderschap. Hiermee ben ik begonnen toen ik van de ABD het verzoek kreeg om een visie op ambtelijk leiderschap op te stellen. Inmiddels heb ik heel veel betrokkenen, binnen en buiten de overheid, gesproken. In die gesprekken heb ik gevraagd wat iemand een goed leider maakt. En daarop kreeg ik een indrukwekkende reeks aan adjectieven. Vooral de duidingen heldhaftig en authentiek hoorde ik regelmatig. Maar Willem Frederik Hermans beschreef ooit een held als iemand die straffeloos iets onvoorzichtigs heeft gedaan. En ook dictators zijn tenslotte authentiek. Dus hierop liep ik in mijn speurtocht vast. Er is niet een antwoord op de vraag wat leiderschap is, zoals ik in mijn Reisverslag van maart 2021 (zie ABD-site) constateerde. Maar interessant is dat leiderschap vooral zichtbaar is, als het er niet is. Het klinkt cruijffiaans, maar iedereen ziet het scherp als er geen leiderschap wordt getoond. In het gesprek bij het koffieapparaat kost het koffiedrinkers geen enkele moeite om de vinger op de zere plek te leggen. Leiderschap kan overal worden getoond, van hoog tot laag. Maar als het in het topmanagement ontbreekt, valt het op. Koen Marichal en Jesse Segers constateerden in hun boek De kleren van de leider dat elke beschrijving van leiderschap tekortschiet en dat het fundamenteel persoonlijk en situationeel is. Zij citeren daarbij Herman Van Rompuy, de eerste president van de Europese Unie, die zei: ‘Je kan het niet definiëren, maar iedereen erkent het als het gebeurt.’