Praktijk verre van ideaal

Je zou willen, zegt Jacobine Geel, voorzitter van het College voor de Rechten van de Mens, dat ongelijke behandeling op basis van gender inmiddels beperkt is tot nog maar een enkel terrein. Maar in de praktijk komt genderongelijkheid nog altijd in allerlei vormen en op tal van plekken voor. ‘Van gelijke beloning, arbeidsparticipatie en deelname aan de politiek tot geweld tegen vrouwen: het is over een grote breedte een thema dat onze aandacht nodig heeft.’

Direct en indirect Het College voor de Rechten van de Mens belicht, beschermt en bevordert als onafhankelijk toezichthouder de mensenrechten in Nederland. Op het gebied van genderongelijkheid voert het een meerjarig programma, werkt het aan bewustwording, betrekt het werkgevers en adviseert het op wetgevend gebied. Geel: ‘Bewustmaken is een groot deel van ons werk. We komen in de praktijk niet vaak tegen dat er keihard en bewust gediscrimineerd wordt. Maar ook onbewuste vormen dragen bij aan de genderongelijkheid en zijn volgens de wet gewoonweg verboden.’ Per jaar krijgt het college in totaal zo’n 5000 meldingen binnen om te beoordelen. Bij ongeveer een op de tien daarvan gaat het om onderscheid of discriminatie op grond van geslacht, vertelt Geel. Een directe vorm van discriminatie kan zijn dat een vrouw vanwege zwangerschap geen contractverlenging krijgt of wordt afgewezen bij een sollicitatie.1 Een meer onzichtbare variant van ongelijkheid is bijvoorbeeld het onderbreken van de carrière om zorgtaken op je te nemen, vertelt Geel. ‘In de praktijk doen vrouwen dat veel vaker dan mannen. Ze zetten niet alleen hun loopbaan op pauze, maar wanneer ze weer aan het werk gaan sluit hun salaris dikwijls aan op hun laatstverdiende loon. De verschillen die al bestonden, blijven zo bestaan en worden hardnekkiger.’

Werk aan de winkel Hoewel je van de overheid zou verwachten dat ze op het gebied van gendergelijkheid beter scoort, blijkt dat in de praktijk tegen te vallen. Kijk je naar de loonkloof, dan blijkt dat ook bij de overheid mannen nog altijd beter betaald worden dan vrouwen. In 2020 was het loonverschil gemiddeld 6 procent, zo becijferde het Centraal Bureau voor de Statistiek. Ter vergelijking: in het bedrijfsleven bedroeg dit verschil gemiddeld 19 procent. ‘Ook voor de overheid is er genoeg werk aan de winkel,’ vindt Geel. ‘Ze heeft nog niet de voorbeeldige rol die ze zou moeten spelen, of die je zou hopen of verwachten. Wel weet iedereen bij de overheid dat het een aandachtspunt is en dat er werk te verzetten is. Maar dat betekent nog niet dat de praktijk het ideaal al benadert.’

Onderliggende patronen In november vorig jaar kondigde minister Van Gennip (Sociale Zaken en Werkgelegenheid) een maatschappelijke dialoog over genderongelijkheid op de arbeidsmarkt aan. De komende 2 jaar wil ze in gesprek met burgers en ondernemers om problemen te signaleren en gezamenlijk te werken aan oplossingen. Volgens Van Gennip is een cultuuromslag noodzakelijk, maar gaat deze nog niet snel genoeg. Geel is blij met het Nationaal Actie-programma Seksueel Grensover­schrijdend Gedrag en Seksueel Geweld dat begin dit jaar werd gepubliceerd door ministers Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) en Van Gennip. Geel: ‘Het is goed dat rolpatronen en gender daarin benadrukt worden. Maar het zou nog beter zijn als je de onderliggende patronen die je met dat beleid wilt doorbreken, ook benoemt en zichtbaar maakt. We nodigen de ministers heel hartelijk uit daar de komende tijd vol op in te zetten.’