Directeur-hoofdinspecteur Angeline van Dijk
Over schuifjes en beslisbomen
Tekst Marc Notebomer Beeld Shutterstock
Vroeger ging telecom vooral over radio. Maar tegenwoordig heeft het betrekking op de totale generieke digitale infrastructuur. Big data, 5G of het Internet of Things... Het toezicht op deze ontwikkelingen ligt bij Agentschap Telecom. Met de recente plannen van het kabinet en de Europese Commissie komt daar ook nog eens artificiële intelligentie (AI) bij.
‘Alles valt of staat bij toezicht, als het gaat om AI’
Nederland zet de komende jaren stevig in op de ontwikkeling van AI. In het Strategisch Actieplan voor Artificiële Intelligentie – dat beleidsvoornemens beschrijft om de ontwikkeling van AI in Nederland te versnellen – stelt het kabinet dat AI een belangrijk aandeel zal leveren aan onze economische groei, welvaart en welzijn. Ook bij maatschappelijke vraagstukken op het gebied van vergrijzing, klimaatverandering, voedselveiligheid, gezondheid en zorg speelt het straks een rol. Om die reden zal het kabinet de komende 7 jaar 1 miljard euro investeren in AI. Nog eens 1 miljard euro komt van bedrijven en andere instellingen.
Fragmentatie Ook in Europees verband staat AI in de belangstelling. In februari kondigde de Europese Commissie (EC) aan dat ze 20 miljard euro per jaar gaat investeren in onderzoek en innovatie voor AI. Verder wil de EC een Europees systeem van open data, waarin bedrijven en wetenschappers data met elkaar delen, en een Europese cloudstrategie die ervoor zorgt dat data binnen Europa worden opgeslagen. Volgens Eurocommissaris voor Mededinging Margarethe Vestager staat of valt alles bij het toezicht als het gaat om AI. Ze pleit voor een governance structure waarin nationale toezichthouders samenwerken, zodat fragmentatie wordt voorkomen en capaciteit ontstaat om producten en diensten die op AI draaien te testen en te certificeren.
Systeem- en risiconiveau In Nederland is toezicht op telecom het terrein van Agentschap Telecom. Angeline van Dijk is daar sinds augustus vorig jaar directeur-hoofdinspecteur. ‘In een tijd van digitale transformatie is dat een enorm interessante organisatie om te werken,’ lacht ze. ‘Vroeger ging het bij telecom vooral over radio, maar dat is al lang niet meer het geval. Daar zijn veel generieke aspecten van de digitale infrastructuur bijgekomen: AI, cybersecurity, big data... Bij telecom in de traditionele zin ging het vooral over beschikbaarheid. Nu gaat het ook over continuïteit, integriteit, confidentialiteit. Het zijn vraagstukken die erbij zijn gekomen, waar wij op systeem- en risico-niveau naar kijken.’
‘Data worden steeds meer de grondstof van de economie,’ legt Van Dijk uit. ‘Ze leveren belangrijke innovaties op. Het huidig en toekomstig gebruik van AI ontwikkelt zich bovendien snel. AI wordt gestimuleerd door de overgang naar 5G, de nieuwe generatie mobiel internet. Het is vooralsnog lastig om te bepalen of we op dat terrein de juiste wetgeving hebben. Daarvoor hebben we onvoldoende inzicht in de toepassing van AI en algoritmes.’
‘Telecom gaat over beschikbaarheid, continuïteit, integriteit en confidentialiteit’
Risicogericht Eind juni heeft Agentschap Telecom onderzoek over risicogericht toezicht op AI gepresenteerd, dat is uitgevoerd door onderzoeks- en adviesbureau Dialogic. Van Dijk: ‘Interactie tussen bestaande technologie, mensen die er gebruik van maken en externe factoren zoals misbruik en de toepassing van algoritmen creëren een risico op een gebeurtenis die maatschappelijke gevolgen heeft.’
In het onderzoek kijkt Dialogic naar de mogelijkheden om de risico’s van AI te “mitigeren”. Van Dijk: ‘Dat levert een risicoschema met schuifjes en beslisbomen om inzichtelijk te maken hoe het allemaal in elkaar grijpt.’
Zoals gezegd presenteerde de Europese Commissie in februari van dit jaar haar plannen voor de digitale toekomst van Europa. Hoe verhoudt die toekomst zich tot de Nederlandse? ‘Maar liefst 90 procent van ons werk komt uit Europa,’ zegt Van Dijk. ‘Onder de vlag van de Europese Cyber Security Act wordt op dit moment gewerkt aan een certificeringsschema voor cloud service providers. Agentschap Telecom zet daarbij een aantal mensen in om inhoudelijk bij te dragen aan de totstandkoming van dat certificeringsschema.’
‘In dat certificeringsschema is sprake van drie niveaus van certificering: regulier, substantieel en hoog. Naar verwachting zal op het hoogste niveau sprake zijn van goedkeuring door Agentschap Telecom voordat de certificering gevoerd mag worden. Dit valt onder de noemer proactief toezicht. Ook op lagere niveaus zal Agentschap Telecom als toezichthouder de kwaliteit van de certificering bewaken, maar zonder goedkeuring vooraf, dus in de vorm van reactief toezicht.’
Ook voor de regulering van AI-toepassingen denkt Agentschap Telecom aan het opzetten van een certificeringsschema. Van Dijk: ‘Daarbij zal naar verwachting eenzelfde behoefte zijn aan proactief toezicht op toepassingen met een hoog risicoprofiel en reactief toezicht op andere toepassingen.’
Hoe ziet Van Dijk de Europese samenwerking voor zich waarover Eurocommissaris Margrethe Vestager in haar plannen spreekt. Er is nog te veel onduidelijk, aldus Van Dijk. ‘Het hangt af van de vraag: wat voor mandaat krijg je? Wat is de doorvertaling naar de lidstaten?’ ◼
Deel dit artikel