Eigen systeem Een probleem is dat er in het zorgveld veel verschillende zorgsystemen bestaan die niet goed kunnen samenwerken Dat is onder meer het gevolg van het besluit van de Eerste Kamer in 2011 om het elektronisch patiëntendossier over te laten aan de markt zelf in plaats van de overheid de regie te laten nemen. ‘De afgelopen 10 jaar leidde dat ertoe dat er veel verschillende ict-toepassingen in de zorg zijn ontstaan,’ vertelt Spek. ‘Er zijn nogal wat zorgaanbieders in ons land. Alleen al zo’n 12.000 huisartsen en 80 ziekenhuizen. Resultaat: het veld is sterk gedecentraliseerd. De ziekenhuizen werken met een paar grote spelers die ict-zorgpakketten aanbieden. Overigens willen wij als overheid niet toe naar één centraal systeem, dat wil ik vooropstellen. De marktwerking geldt nog steeds. Waar we naar toe willen is dat de systemen interoperabel worden, zodat ze beter gegevens kunnen uitwisselen. Het gebruik van standaarden, normen en protocollen, waartoe de nieuwe wet kan verplichten, moet ervoor zorgen dat de taal en techniek op elkaar aansluiten, zodat bijvoorbeeld een huisarts goed de gegevens van een specialist kan uitlezen.’

Wilders gaat verder: ‘De zorg digitaliseert en de wet wordt daarvan het sluitstuk. Straks zal het vanaf een bepaalde datum verplicht worden om patiëntgegevens elektronisch uit te wisselen. Het zorgveld mag zelf bepalen hoe, zolang maar wordt voldaan aan de gestelde standaardisaties, normen en eisen aan bijvoorbeeld technologie. De wet is een middel. Het is aan de zorgaanbieders en ict-leveranciers om ervoor te zorgen dat de gegevensuitwisseling op orde komt. Het is een kaderwet die in hoofdlijnen elektronische gegevensuitwisseling verplicht stelt. Hoe het dan wordt geregeld, wordt vormgegeven in lagere regelgeving, in algemene maatregelen van bestuur (AMvB). De autonomie blijft bij de zorgprofessionals. De wet verandert ook niets aan zaken als privacy van de patiënt en het beroepsgeheim van de arts.’

Lerende aanpak Op aandragen van het Informatieberaad Zorg, een publiek-private samenwerking, waaraan onder meer vertegenwoordigers namens patiënten, dokters, verpleegkundigen, ziekenhuizen en ggz-instellingen deelnemen, is vanuit het VWS-programma begonnen met vier gegevensuitwisselingen. Een daarvan is digitaal receptenverkeer. ‘Het is een lerende aanpak,’ vertelt Wilders. ‘We kijken naar het hele proces: van idee tot AMvB. Daarbij willen we komen tot een uniforme aanpak, die we toepassen op alle andere gegevensuitwisselingen. Hoe kunnen we dit zorgvuldig en transparant met elkaar doen en tot implementaties komen? Deze aanpak moet zich keer op keer kunnen herhalen, als er vanuit het Informatieberaad (bestuurlijke samenwerking tussen deelnemers uit het zorgveld en het ministerie van VWS om stap-voor-stap meer samenhang in de informatievoorziening aan te brengen, red.) een voorstel komt voor nieuwe gegevensuitwisselingen. Ik ben hoopvol dat dit gaat lukken. Het is geen proces dat we even in een halfjaar afronden. Dit zal de komende jaren duren. Met het wetsvoorstel scheppen we nu kaders en met de eerste vier gegevensuitwisselingen kijken we wat de eerste verplichtingen zijn. Het is nog veel uitzoekwerk.’

Advies Het programma Elektronische Gegevensuitwisseling in de Zorg loopt vooralsnog tot 2023. De bedoeling is dat tegen die tijd het proces Van idee tot AMvB zo is uitgekristalliseerd dat VWS en zorgveld de gegevensuitwisseling zelf helemaal regelen. ‘We willen de partijen leren het zelf te kunnen doen,’ licht Wilders toe. ‘Ik verwacht dat de beleidsdirecties van VWS, zorgaanbieders en de markt uiteindelijk zelf met elkaar het gesprek voeren om te komen tot een betere en meer uniforme gegevensuitwisseling, waarmee de kwaliteit van de zorg en cliënten zijn gebaat.’

‘We staan pas aan het begin. Het is belangrijk dat we dit jaar advies vragen voor de wet bij de Raad van State, zodat we begin volgend jaar de wet naar de Kamer kunnen sturen. We willen het zorgveld erbij betrekken. We doen niks op eigen houtje.’◼