Technologie en de uitvoering van politietaken
Proportionaliteit en subsidiariteit moeten leidend zijn
Tekst Ellen Röling
Beeld Hilbert Krane
Gezichtsherkenning en Artificial Intelligence (AI) als hulp bij opsporing of robots voor het benaderen van verwarde mensen. Mark Wiebes, innovator bij de Nationale Politie, onderzoekt hoe technologie kan helpen bij uitvoering van politietaken. ‘De inzet moet proportioneel zijn en recht doen aan samenleving en burgerrechten.’ Want de gevaren van privacyschending, datamisbruik en computer says no liggen op de loer.
‘Het kiezen van het minst ingrijpende middel moet bij de inzet van al ons werk altijd vooropstaan,’ stelt Mark Wiebes
Dat nieuwe technologie een grote steun kan zijn voor de politie, is voor Mark Wiebes helder. ‘Voor de opsporing van criminelen kan het gebruik van camera’s en gezichtsherkenning erg effectief zijn, maar tegelijkertijd is het een grof middel dat veel collateral damage oplevert. Hoe voorkom je bijvoorbeeld (raciale) vooroordelen bij de scan? Wat doe je met alle overbodige data die je verzamelt? Je wilt niet dat data kwijtraken of in een later stadium voor een ander doel worden gebruikt. En ook: wat doet het met een samenleving als mensen zich 24/7 bespied weten?’
‘Wat doet het met de samenleving als mensen zich 24/7 bespied weten?’
Minimale bijeffecten ‘Het kiezen van het minst ingrijpende middel moet bij de inzet van al ons werk altijd vooropstaan,’ stelt Wiebes. ‘Dat geldt niet alleen voor geweldsmiddelen, maar ook voor de te gebruiken opsporingstechnologie. ‘Zo hebben we met TNO een experiment uitgevoerd waarin we Privacy Enhancing Technology hebben toegepast op gezichtsherkenning. Bij dit experiment, dat alleen met acteurs werd uitgevoerd, bleek dat je met die privacy-technologie sensoren kunt gebruiken zonder veel data op te slaan. Dan hoeven opsporing en privacy elkaar dus niet te bijten.’ Ook Artificial Intelligence kan helpen. Wiebes: ‘Door analyse van videobeelden is AI ook al in staat om kleine vergrijpen te zien, zoals bijvoorbeeld een blikje dat uit een autoraam wordt gegooid. Dat is knap. Maar zo’n toepassing moet je niet willen gebruiken. Dat leidt tot een Big Brother Is Watching You-maatschappij en mijn motivatie om politieman te worden was om de burger en zijn vrijheden juist te beschermen. Krachtige technologie moet je inzetten voor grote problemen, niet voor klein bier. Je moet niet grof doen als het niet nodig is.’
Eigen beoordelingsvermogen Binnen de Nationale Politie werkt Wiebes aan kennisvermeerdering en training van politiemensen. ‘Als politie moeten we niet alleen weten op welke knoppen we kunnen drukken, maar juist ook begrijpen wat er dan gebeurt. En beseffen dat technologie en gebruik van algoritmen niet waardevrij is. Het kan heel aanlokkelijk zijn om technologie te gebruiken omdat het nu eenmaal kan. Maar proportionaliteit en subsidiariteit moeten daarin leidend zijn. Systemen mogen ook nooit ons eigen beoordelingsvermogen buiten spel zetten. Als we iemand iets verwijten, dan moeten we dat altijd zelf kunnen onderbouwen. Computer says no volstaat niet in onze samenleving.’ ◼
Deel dit artikel