Ambtenarenpanel
Handhaving noodzakelijk maar zorgen om privacy
Tekst Marc Notebomer Beeld Dimitry de Bruin
In grote lijnen zijn gemeenteambtenaren tevreden over de maatregelen die hun gemeente neemt om de openbare orde te garanderen. Maar ze vinden wel dat de privacy van burgers moet worden beschermd. Ook aan het voorkomen van online ordeverstoringen hecht het merendeel veel waarde. Dat blijkt uit onderzoek van Ambtenarenpanel naar de vraag in welke mate gemeenten openbare orde en (online) veiligheid waarborgen en hoe tevreden ambtenaren hierover zijn.
Aan het onderzoek van Ambtenarenpanel hebben 302 gemeenteambtenaren deelgenomen. Daarvan is 49 procent man, 51 procent vrouw, 0,5 procent anders en 0,5 procent onbekend. Als het gaat om leeftijd, is 11 procent jonger dan 40 jaar, 75 procent tussen de 40 en 65 jaar en 10 procent ouder dan 65. Zo’n 5 procent geeft geen leeftijd op.
‘Gemeenten doen het goed als het om maatregelen van openbare orde gaat’
Tevreden Gemeenten doen het volgens de deelnemende ambtenaren goed als het gaat om het nemen van maatregelen op het gebied van openbare orde en (online) veiligheid. Bijna de helft van de ambtenaren (49 procent) is (zeer) tevreden over de huidige maatregelen en 29 procent is neutraal. Slechts een vijfde (21 procent) is (zeer) ontevreden en 11 procent weet het niet. Door de deelnemende ambtenaren worden verschillende punten aangedragen om de huidige maatregelen te verbeteren. Veelgenoemd worden onder andere:
- Basisregistratie personen moet beter op orde komen.
- Capaciteitsverhoging en kennisverhoging bij collega's die niet in openbare orde en veiligheid zitten.
- Cybersecurity mag nog verbeteren.
- Handhavers en politie mogen sneller optreden bij onveilige situaties en wat minder de zaak aankijken.
- Juridische instrumenten actualiseren.
- Meer boa's, politie en burgerwachten op straat.
- Meer openbare camera’s en capaciteit bij de politie voor opvolging.
- Meer zichtbaar zijn, vooral in de avonden.
- Online bewaken openbare orde.
- Overleg meer met de buurtbewoners.
- Wat beter kan en wat nog onderbelicht is: orderverstoringen op sociale media.
- Zichtbaarheid politie.
Huidige maatregelen openbare orde en veiligheid
Aan de ambtenaren die ontevreden zijn, is gevraagd waarom dat is. Daarbij komen onder andere naar voren:
- Bij melding wordt er te laat iets gedaan.
- De oplossing wordt steeds gezocht in handhaven. Er zijn zoveel andere manieren om onveiligheid in de openbare ruimte aan te pakken.
- Er wordt geen prioriteit gegeven aan openbare orde en veiligheid.
- Er is te weinig mankracht voor de taken waar we aan staan.
- De openbare orde wordt niet genoeg gehandhaafd.
- Regels zijn er wel. Er zijn te weinig mensen voor de uitvoering.
- Te weinig handhavers op straat
- Wij zijn klein en er zijn collega’s weggegaan waardoor er tijdelijk geen medewerkers waren om dit op te pakken.
- Zeer slechte samenwerking beleid en uitvoering, angstige politieagenten en boa's.
Mate van preventieve maatregelen openbare orde en veiligheid
Voorkomen Openbare orde en online veiligheid zijn natuurlijk niet alleen een kwestie van handhaven maar ook van voorkomen. Zo’n 22 procent van de ambtenaren geeft aan dat hun gemeente veel preventieve maatregelen neemt om de openbare orde en veiligheid te waarborgen. Iets minder dan de helft (46 procent) geeft aan dat hun gemeente enige maatregelen neemt en een kleine groep, 5 procent, antwoordt dat hun gemeente geen maatregelen neemt. Opvallend is dat 28 procent van de ambtenaren aangeeft het niet te weten. Wel geeft een overgrote meerderheid van de ambtenaren (86 procent) aan dat ze het (heel) belangrijk vinden om preventieve maatregelen te nemen om openbare orde en veiligheid te waarborgen. Slechts 1 procent geeft aan dat ze dit niet belangrijk vinden. Een kleine minderheid geeft aan dat ze neutraal zijn (7 procent) en 6 procent van de ambtenaren geeft aan dit niet te weten. Aan de ambtenaren is gevraagd of ze een voorbeeld kunnen geven op welke manier hun gemeente preventieve maatregelen neemt:
‘Openbare orde is niet alleen een kwestie van handhaven maar ook van voorkomen’
- Aanspreken mensen op socials, camera’s in de stad.
- Betere verlichting op sommige duistere plekken.
- Blauw op straat, meldpunten, ogen en oren in stadsdelen, wijkbijeenkomst, inzet op voedingsbodem.
- Cameratoezicht.
- Gebiedsverbod, last onder dwangsom.
- Handhaving en toezicht, preventiebeleid en Bibob-maatregelen.
- Meer boa's en meer veilig gevoel te geven.
- Overleggen met politie.
- Preventief fouilleren.
- Samenwerken in de wijken.
- Veel aandacht bij werknemers voor bijvoorbeeld cybersecurity.
- Voorlichting en veel bestuurlijke aandacht.
Gebruik van technologieën binnen de gemeente
Burgers en privacy
Ambtenaren blijken bovendien tevreden met deze maatregelen: 40 procent geeft aan (zeer) tevreden te zijn. Een klein deel, 14 procent, geeft aan dat niet te zijn. Ruim een op de vijf ambtenaren geeft aan het niet te weten (22 procent) en nog eens 24 procent is neutraal over deze stelling.
‘De helft van de gemeenten maakt dagelijks gebruik van technologie’
Technologie Aan de ambtenaren is gevraagd van welke technologie hun gemeente gebruikmaakt om openbare orde en veiligheid te waarborgen. Daarbij komen de volgende antwoorden naar voren:
- Camera's, drones en ongetwijfeld veel andere technologieën.
- Data science-technieken.
- Social media volgen door middel van slimme software.
- Veilige toegang methodes tot het netwerk.
Interventie signaleren online ordeverstoring
Ook is de vraag gesteld hoe vaak technologie wordt ingezet en of ambtenaren dat voldoende vinden. De helft van de ambtenaren (49 procent) geeft aan dat er in hun gemeente dagelijks gebruik wordt gemaakt van technologie. Nog eens 6 procent geeft aan dat dit enkele keren per week gebeurt. Ongeveer een derde van de ambtenaren zegt het niet te weten. Maar liefst 42 procent van de ambtenaren vindt verder dat hun gemeente voldoende gebruikmaakt van technologieën. Een kleine minderheid (8 procent) geeft dat ze dit onvoldoende vinden. 27 Procent staat hier neutraal in en 22 procent geeft aan dit niet te weten. De ambtenaren die aangeven dat hun gemeente geen gebruikmaakt van technologie is gevraagd welke technologieën ze zouden willen gebruiken. De belangrijkste antwoorden zijn:
- Camera in uitgaansgebieden en winkelcentra.
- Digitale techniek en crowd management.
- Drones.
Ook zijn er ambtenaren die aangeven geen gebruik te willen maken van technologie. Ze vinden onder andere dat:
- Drones zwaar inbreuk maken op de privacy.
- Dat er privacy issues zijn.
- Dat er te weinig mankracht is, camerabeelden moeten per slot van rekening ook nagekeken worden.
Verder geeft een groot deel van de ambtenaren aan dat ze de bescherming van de privacy van burgers belangrijk vinden (71 procent), terwijl 9 procent dat niet belangrijk vindt. Het merendeel van de deelnemers (82 procent) vindt bovendien dat inwoners bij maatregelen en initiatieven moeten worden betrokken.
Technologieën om online ordeverstoring te voorkomen
Online ordeverstoringen Gemeenten hebben steeds vaker last van ordeverstoringen die online beginnen of online versterkt worden. Het gaat dan bijvoorbeeld om onrust rondom politieke besluiten, overlast door groepen en individuen, oproepen tot demonstraties en illegale evenementen. Het zal dan ook niemand verbazen dat drie van de vier ambtenaren het (heel) belangrijk vindt om op online ordeverstoring te handhaven. Slechts een klein deel, 4 procent, geeft aan dit (helemaal) niet belangrijk te vinden. Nog eens 12 procent is neutraal en 8 procent van de ambtenaren geeft aan het niet te weten. Wat doen gemeenten om online ordeverstoringen aan te pakken? In gesprek gaan met de organisator/opruier wordt het vaakst aangegeven (19 procent) als interventie om online ordeverstoring te signaleren en voorkomen. Gevolgd door wijkbijeenkomsten organiseren (15 procent) en burgers inzetten om signalen van online ordeverstoring te melden bij de politie/gemeente (12 procent). Opvallend is dat ongeveer een derde van de ambtenaren aangeeft niet op te hoogte te zijn van deze interventies (32 procent). En 39 procent geeft aan het niet te weten. Andere interventies die genoemd worden zijn:
- Via de kranten.
- We hebben een communicatieadviseur die alleen social media controleert.
- We hebben een stop gezet op berichtgeving op sociale media over een bepaald (zeer gevoelig) onderwerp.
- Afdeling intelligence monitort ook social media.
‘Wat doen gemeenten om online ordeverstoringen aan te pakken?’
Wanneer het gaat om het gebruik van technologie om online ordeverstoringen aan te pakken, noemen ambtenaren de volgende middelen die hun gemeente ter beschikking staan:
- Monitoring.
- Intelligence.
- Actief meelezen op socials.
- Jeugd- en jongerenwerkers/straatcoaches maar ook boa's zijn actief op social media.
Handhaving online ordeverstoring
Handhaven in de toekomst
‘Een kleine minderheid is van plan om te handhaven op online ordeverstoringen’
Toekomst
Hoewel online verstoringen dus een grotere rol spelen, is dat in de toekomstplannen van ambtenaren niet terug te zien. Slechts een op de tien ambtenaren (11 procent) is van plan om in de toekomst te handhaven op online ordeverstoring. Opvallend is dat bijna drie van de vier ambtenaren (74 procent) aangeeft niet te weten of hun gemeente van plan is om in de toekomst te handhaven op het gebied van online ordeverstoring. Slechts 11 procent geeft aan dat hun gemeente dit wel van plan is en 13 procent dat de gemeente dit misschien van plan is. Een klein deel, 2 procent, geeft aan dat er geen plannen zijn om te handhaven in de toekomst.
Ambtenaren die aangeven dat hun gemeente op het gebied van online ordeverstoring wil handhaven geven nog een aantal tips:
- Het is verstandig als bepaalde medewerkers de taak erbij krijgen om dit wat bewuster in de gaten te houden. Nu reageren we alleen op zaken die toevallig onder onze aandacht komen.
- Direct bellen via de gemeente in plaats van 112 of 113.
- Geef handvatten om via burgemeestersbevoegdheden dit aan te kunnen pakken.
- Meer jongeren betrekken, meer mensen op social media zetten, etcetera.
- Monitoring en sancties bij zware online ordeverstoring.
- Ondermijnings- en wijkgericht werken.
- Online gebiedsverbod inzetten.
Deel dit artikel