Lokaal leidend

Tops verwacht dat gemeenten de komende jaren een grotere rol zullen spelen in het veiligheidsbeleid. ‘Het belang van veiligheid als dragende factor in gemeentelijk beleid zal alleen maar toenemen,’ zegt hij. ‘De lokale overheid moet daarin een leidende rol op zich nemen.’

De afgelopen jaren zochten meerdere burgemeesters de randen van hun bevoegdheden op. Recent trokken vooral Sharon Dijksma (Utrecht) en Femke Halsema (Amsterdam) daarbij de aandacht. Halsema experimenteert momenteel met een proef met online gebiedsverboden, met als doel meer juridische duidelijkheid te krijgen over wat wel en niet mag. Dijksma werd teruggefloten door de rechter nadat ze een jonge inwoner een online gebiedsverbod had opgelegd. ‘Zo gaat dat,’ weet Tops. ‘Het is zoeken naar een punt waarop je kan handelen. Daar speelt de rechter een belangrijke rol in. Dat accepteer je, om vervolgens te kijken hoe je het wel kan organiseren.’

Informatie delen Grootschalige verandering in wet- en regelgeving verwacht Tops niet en daar zit volgens hem ook niet het zwaartepunt van de discussie. ‘De formele regels bieden best wat mogelijkheden. Gemeenten moeten vooral nog beter gaan samenwerken en concrete ervaringen opdoen. Kennis ontbreekt nog en praktijken zijn nog niet goed genoeg ontwikkeld. Het wordt dus vooral een kwestie van aanpassen van gedrag en het ontwikkelen van expertise.’

Janssen sluit zich daarbij aan: ‘We hebben al best wat middelen om ons werk goed te kunnen doen. Het zou vooral helpen als we data beter kunnen koppelen. Hoe mooi zou het zijn als je data en risicofactoren aan elkaar kan verbinden, om zo je handhavingscapaciteit veel gerichter in te kunnen zetten? Dat staat huidige wet- en regelgeving op privacy niet toe, maar winst is vooral daar te behalen, door informatie met partijen te kunnen delen en daarop te handelen. Daar zijn we meer bij gebaat dan bij meer bevoegdheden van de burgemeester.’

Gekozen burgemeesters

Of de burgemeester nu meer bevoegdheden krijgt of niet, vaststaat dat het ambt de komende jaren zal veranderen, stelt Tops. ‘Dat zal niet van de ene op de andere dag gebeuren, maar ik verwacht wel dat uiteindelijk besloten wordt om burgemeesters voortaan direct te kiezen. Dat heeft grote gevolgen voor het lokale veiligheidsbeleid. Wat betekent dat voor het gezag van de burgemeester, of voor het delen van informatie tussen politie en gemeente? Het is nu nog te vroeg om die vragen te beantwoorden, maar het kan geen kwaad er alvast over na te denken.’

De verhoudingen tussen lokaal en landelijk bestuur staan sowieso op scherp, meent Tops. ‘Het geharrewar tussen lokale en landelijke overheden is de laatste tijd wel toegenomen, geloof ik. Je ziet het nu in de provincies met het stikstofdossier. Wat accepteer je als landelijke overheid? Voor de veiligheid leidt dat tot de vraag hoeveel ruimte je geeft aan gemeenten, die gewoon eigenstandige, lokale democratische eenheden zijn. En hoe beoordeel je of preventief lokaal beleid succesvol is geweest? Dat wordt nog wel een serieus discussiepunt met de landelijke overheid, zeker als het om de aanpak van ondermijning gaat.’