Tekst Gert Riphagen
‘Ook al doen we bijna alles via het scherm, afscheid nemen van je boekenverzameling voelt voor velen die met boeken zijn opgegroeid als een radicale stap. Het is toch “een beetje sterven”, dus veel mensen stellen het afscheid uit.’ Dit citaat staat in het recent verschenen, zeer lezenswaardige De lezende mens; de betekenis van het boek voor ons bestaan van docent Ruud Hisgen en boekhistoricus Adriaan van der Weel. In dit werk breken zij om allerlei redenen een lans voor het lezen van papieren boeken, zonder overigens blind te zijn voor het feit dat digitaal lezen een niet meer weg te denken plek heeft ingenomen in veler bestaan.
‘Een alcoholist
komt ook niet
in een keer
van z’n verslaving af’
Maar daarover wil ik het nu eens niet hebben; wel over dat het zo moeilijk is om je boekenverzameling weg te doen. Ik kan daar inmiddels over meepraten. De afgelopen decennia heb ik een groot aantal boeken verzameld – ik schat zo’n tweeduizend – over geschiedenis, politiek, literatuur, taal, poëzie, reizen en actuele onderwerpen. Ook al nadert mijn pensionering, het is vrijwel ondenkbaar dat ik al die boeken nog zal lezen. Ernaar kijken, erin bladeren, dat is vast nog het hoogst haalbare. Maar het wegdoen van boeken ervaar ik – en wellicht herkent u dat – inderdaad als “een beetje sterven”.
Ontspullen Inmiddels hebben we thuis besloten wat kleiner te gaan wonen. De kinderen zijn de deur uit; het kan nu ook makkelijk. Maar niet alles wat je hebt, kan ook mee: je moet ontspullen. Dat geldt ook voor een boekenverzameling. Maar hoe pak je dat aan, waarbij je uitersten als (vrijwel) alles in een keer naar de kringloop brengen of steeds langs je boekenkasten lopen en constateren dat er eigenlijk niks weg kan wilt vermijden? Daarvoor heb ik de afgelopen tijd een geheel eigen methode van boekontspullen ontwikkeld. Om te beginnen doneer ik geregeld boeken aan minibibliotheken. U kent ze vast wel: die kastjes in uw buurt met gratis boeken die mensen voor hun huis hebben staan. Dat doet relatief weinig pijn. Het gaat immers om telkens kleine aantallen. Af en toe neem ik ook wel weer een boek mee uit zo’n kastje, een alcoholist komt tenslotte ook niet in een keer van z’n verslaving af.
TIP: zorg wel dat uw partner, die immers veronderstelt dat u uw boekenverzameling aan het minimaliseren bent, het terughalen niet merkt…
Een tweede, wat drastischer stap is het doneren van boeken aan boekverzamelingen van organisaties of verenigingen. Wij hebben sinds bijna 3 jaar een camper en komen zo van boeken af. Dat gaat als volgt: ik selecteer uit mijn boekenverzameling zo’n 15 tot 20 boeken die in een box meegaan in de camper. Veel campings hebben tegenwoordig een soort bibliotheek. Daar doneer ik dan mijn boeken, het lege kratje gaat mee naar huis en wordt weer gevuld voor een nieuwe reis.
TIP: zorg dat de box niet te groot is, anders wordt de boekenpijn ineens te groot…
Een derde mogelijkheid die zich bij mij toevalligerwijs voordoet, is het doneren van boeken aan de bibliotheek van je werkgever. Zo heb ik de afgelopen decennia enkele honderden boeken verzameld over politiek en politici. De verzameling varieert van biografieën over Schmelzer en Wiegel, via dagboeken van Van Thijn en Terlouw, tot egodocumenten van Brinkman, Halsema en Baudet. Het komt goed uit dat ik bij de Eerste Kamer werk. Het merendeel van deze boeken doneer ik daarom stapsgewijs aan de bibliotheek van de Eerste Kamer – jawel, die bestaat nog. Dat kan nog net voordat ik daar in het voorjaar van 2023 in verband met mijn pensionering vertrek.
TIP: verzamel vooral boeken die niet over uw werkterrein gaan...
Zo moest ik onlangs voor een bloedonderzoek in het plaatselijke ziekenhuis zijn. Dat was een mooie meevaller. Ik heb toen mooi wat boeken meegenomen voor de bibliotheek in de hal van het ziekenhuis.
TIP: leef gezond, zodat u niet onnodig in het ziekenhuis moet zijn…
Foute hobby’s Wellicht vraagt u zich af of ik nog een systeem hanteer bij de keuze van de te ontspullen boeken of dat dit willekeurig gaat. Het antwoord is: ja en nee. Je dierbaarste boeken doe je natuurlijk niet (als eerste) weg; die pak je nog even uit de boekenkast ter bevestiging van hun onmisbaarheid. Als eerste sneuvelen de boeken die ik vrijwel zeker niet (meer) zal lezen. Daarna verdwijnen de boeken die je toch altijd al vervelend vond, alsmede de boeken over foute hobby’s als het Atkins-dieet of yoga of door de tijd ingehaalde interesses als vroegchristelijke ethiek of marathonlopen. Daarna begint een wat irrationelere benadering: ik pak elk vijfde boek op de boekenplank en dan moeten er echt goede redenen zijn om dat boek te behouden. Ten slotte sneuvelen – volstrekt onwetenschappelijk – de paperbacks, tot behoud van boeken met een harde kaft.
Nieuw boek Is het eigenlijk wel te doen: dat afscheid nemen van boeken, dat beetje sterven? Eerlijk gezegd valt het me reuze mee. Dat de boeken een nieuwe bestemming krijgen geeft mij, vanuit mijn calvinistische opvoeding om niets te verspillen, een goed gevoel. Ook al zien sommige minibiebs of campingbibliotheken er zo zieltogend uit dat het gedoneerde boek amper op een echt tweede leven mag rekenen. Maar er gaat in ieder geval niet zomaar de fik in. Vooralsnog valt het leed ook nog mee omdat mijn boekenverzameling met nog maar ongeveer 10 procent is geslonken. De echte boekenpijn moet nog komen. Er is dus nog een hele weg te gaan. Maar wat echt troost biedt, is af en toe toch een nieuw boek kopen. ◼
‘Wat troost biedt,
is af en toe
een nieuw
boek kopen’
Deel dit artikel