Duurzaam doen in je eigen stad

“Wil jij andere mensen in jouw gemeente inspireren om ook bewuster te leven? Meld je dan aan als klimaatburgemeester”, moedigt de website van de Nationale Klimaatweek (NKW) aan, een initiatief van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. De Wageningse Kirsten de Koning, werkzaam als freelancer bij diverse verduurzamingsprojecten, reageerde in de loop van 2022 op de oproep. ‘Ik was lichtelijk verbaasd dat ik dezelfde dag nog een mailtje terugkreeg met de mededeling dat ik klimaatburgemeester was.’ Dat houdt primair in dat je ambassadeur van de Klimaatweek bent, maar De Koning stapte naar de gemeente Wageningen om te vragen of ze meer inhoud aan de functie kon geven. Niet veel later werd ze officieel geïnstalleerd, inclusief ambtsketen van gerecycled materiaal.

Inloopspreekuur De Koning besteedt een paar uur per week aan haar taken als klimaatburgemeester, tegen een vrijwilligersvergoeding. De taakomschrijving heeft ze zelf opgesteld. ‘Bij mij is die hands-on en projectmatig, zo zit ik in elkaar. Ik beweeg tussen de gemeente en bewoners. Zo heb ik een inloopspreekuur waarin mensen vragen kunnen stellen over duurzaamheid en beleid daarover. Als iemand bijvoorbeeld zijn huis wil verduurzamen, maar vastloopt op bepaalde regels, dan ga ik op onderzoek uit.’ Ook heeft ze maandelijks overleg met het team Duurzaamheid van de gemeente, waarin onder anderen beleidsmedewerkers met de portefeuilles lokale energie­transitie, warmtetransitie, biodiversiteit, groen, circulaire economie en afvalverwerking vertegenwoordigd zijn. Daarnaast beheert ze het Instagram-account van de klimaatburgemeester en is ze medeorganisator van het maandelijkse Klimaatcafé, waarin een actueel duurzaam onderwerp of initiatief wordt besproken. ‘Het was echt een opstartjaar, maar volgens mij hebben we iets neergezet wat werkt.’

Contrast

De situatie in Wageningen klinkt Elisah Pals, initiatiefneemster van Zero Waste Nederland en sinds 2021 klimaatburgemeester van Breda, als muziek in de oren. ‘Dat de functie zo wordt omarmd en geïntegreerd, wauw!’ Zelf zou ze graag meer betrokken zijn. Het gemeentelijk apparaat van Breda is echter groot en duurzaamheid raakt allerlei verschillende domeinen en afdelingen. Pals: ‘Je moet net de juiste mensen bereiken, en zij jou.’ Dat dat soms een uitdaging is, bleek tijdens de Klimaatweek in 2022. ‘Iemand van de gemeente sprak me aan en zei nog nooit van me gehoord te hebben, terwijl ik toen al een jaar in functie was.’ Sinds afgelopen jaar heeft ze versterking gekregen van drie collega­-klimaatburgemeesters, met ieder een eigen aandachtsgebied. ‘Het is geen officiële titel, maar als klimaat­burgemeester laat je zien dat je geeft om duurzaamheid in onze stad en verantwoordelijkheid neemt,’ stelt Pals. Duurzaamheid is de rode draad in alles wat ze doet. Dat het klimaatburgemeesterschap in Breda nu nog voornamelijk een symbolische rol is, laat volgens Pals potentieel onbenut: ‘Mensen die zich aanmelden hebben iets te bieden en willen aan de slag. Ze zijn niet bang om hun nek uit te steken. Als je hen stimuleert en faciliteert, kun je veel bereiken.’ Hoe je de functie invult, hangt vooral van jezelf af, denkt Pals. ‘Je kunt het zelf inkleuren, maar moet wel ini­­tiatief nemen. Als je je aanmeldt en wacht tot er iets gebeurt, gebeurt er niets.’