Begin februari is de Massive Open Online Course (MOOC) Open source: van ambitie naar realiteit gestart. Deze MOOC bestaat uit vier inzichten (filmpjes) plus tools en praktijkverhalen, die zijn bedoeld om mensen aan het denken te zetten. ‘We richten ons op overheidsprofessionals die werkzaam zijn bij het rijk, de provincie of gemeenten,’ legt Koos Steenbergen uit. ‘Dat kunnen bestuurders of adviseurs zijn, die met software te maken hebben. We willen hen bewust maken van de mogelijkheden van open source.’

Identieke systemen Open source software wordt ook buiten de overheid gebruikt, in het bedrijfsleven bijvoorbeeld. Steenbergen: ‘Het is efficiënt, want je kunt oplossingen die ontwikkeld zijn, en dus de kennis en ervaring die daarbij horen, hergebruiken. Voor overheden in Nederland zijn veel identieke systemen nodig; het ligt voor de hand om die dan maar een keer te ontwikkelen of in te kopen.’ Naast efficiënt omgaan met publieke middelen zit daar ook een meer fundamentele kant aan, benadrukt Steenbergen. ‘Openheid en transparantie passen bij de rol van de overheid. We werken steeds meer digitaal, maken steeds vaker gebruik van kunstmatige intelligentie en algoritmen, onder meer voor systemen die inwoners controleren. Onze wetgeving komt in openheid tot stand, dat mag je dan ook van de systemen voor controle en uitvoering verwachten. We moeten vaker nadenken over vragen als: gaan we software open ontwikkelen of inkopen, en wanneer is dat mogelijk?’ Steenbergen beseft dat er discussiepunten rond open source software zijn, bijvoorbeeld als het om veiligheid gaat. ‘Maar openheid is iets anders dan onveiligheid. Je kunt heel goed open laten zien dat systemen beveiligd zijn, zonder dat je iedereen zomaar de sleutels geeft. En hoe veilig zijn systemen, waarvan je niet weet hoe ze ontwikkeld zijn?’ ‘Er zullen altijd mensen zijn die ze toch proberen te kraken en als je niet weet hoe die systemen ontwikkeld zijn, moet je vertrouwen op de leverancier. Ook word je dan afhankelijker van die partij.’