Van economie, financiën en onderwijs tot openbare orde en het sociaal domein. De komst van corona heeft een enorme impact gehad op de gemeenten in ons land. Voor de provincies waren de gevolgen meer indirect, zegt Pieter Hilhorst. Zij kregen vooral te maken met evenementen op het gebied van sport en cultuur die werden afgelast, en met openbaar vervoer dat te maken kreeg met nieuwe maatregelen. ‘In de eerste fase ging om die reden veel energie naar het bijstaan van gemeenten waar dat mogelijk was.’ Hilhorst is algemeen directeur en provinciesecretaris van de provincie Gelderland, voorzitter van de Kring van Provinciesecretarissen en adviseur van het Interprovinciaal Overleg (IPO). Er zijn verschillen in hoe provincies gemeenten hebben ondersteund, zegt hij, omdat niet elke provincie dezelfde relatie met gemeenten heeft. ‘Kijk bijvoorbeeld naar Noord- en Zuid-Holland, die hebben te maken met grote steden binnen hun grenzen. Terwijl Gelderland van oudsher is gericht op de regio, op de Achterhoek of Veluwe. En de situatie in Zeeland is weer anders.’

Juichverhaal De provincies kunnen in deze moeilijke tijd hun meerwaarde bewijzen, zegt Hilhorst. ‘Het is enorm wat er de afgelopen 8 maanden bij de collega's is binnengekomen. Maar je kunt veel meer dan je denkt. Als de druk erop staat, zoals bij deze crisis, komt dat eruit.’ Als voorbeeld noemt hij hoe snel er in zijn eigen provincie Gelderland subsidieregelingen werden opgezet om acute hulp te bieden aan verschillende sectoren. ‘Soms werd een regeling gemaakt op zondag, lag deze dinsdag bij het College, op woensdag bij de Provinciale Staten en werd donderdag de eerste beschikking gemaakt. De snelheid en creativiteit onder onze mensen om dat zo snel voor elkaar te krijgen was indrukwekkend.’ Daaruit zijn lessen te trekken, aldus Hilhorst. ‘Welke? Dat we vastzitten in patronen. Maar dat het ook anders kan. We zien het in bestuurlijke sessies of sessies met burgers, die zonder al te veel problemen digitaal kunnen plaatsvinden. De crisis boort zo veel innovatie en creativiteit aan. Begrijp me goed: het is natuurlijk geen juichverhaal, niemand heeft er voor gekozen. Het is niet het “nieuwe normaal”. Maar met veerkracht en wendbaarheid de overheid aan de gang houden is de beste bijdrage die we kunnen leveren. En dat gebeurt in alle lagen in Nederland.’ Ook de provinciale organisatie in Gelderland liet zien hoe wendbaar ze kan zijn. Toen de ruim 1200 ambtenaren in maart ineens vanaf huis moesten werken, is dat vrij vlekkeloos gegaan, vertelt Hilhorst. ‘Het hielp dat Gelderland al sinds 2017 bezig is om van tijd- en locatiebewust werken de dagelijkse realiteit te maken, en daarvoor flink heeft geïnvesteerd in faciliteiten als de IT-infrastructuur.’