Het wordt een slechte traditie: verkenners en informateurs die ontijdig afhaken. Het ‘functie elders’ van verkenner Kajsa Ollongrens is legendarisch geworden. Verkenner Gom van Strien, wie kent ’m nog, verdween wegens verdenking van malversaties al van het toneel voor goed en wel was doorgedrongen dat hij er überhaupt was. Nu is informateur Hans Wijers gesneuveld nadat hij VVD-leider Yeşilgöz een leugenaar zou hebben genoemd, wat eerder een feit is dan een kwalificatie. Of hij had het toch niet gezegd, waarna er een oudere en scherpere opmerking tevoorschijn werd getoverd. Het is een voorbeeld van wat hij als minister ooit ‘politiek met een kleine p’ noemde: drukte en kluitjesvoetbal over kleinigheden. Daar had hij eerder ook al mee te maken, onder meer bij de aanschaf van een dienstauto. De nieuwbakken minister had in 1994 een model uitgekozen waarvan de prijs een paar honderd – toen nog – guldens boven de limiet uitkwam. Typisch iets voor een intern memo met correctie en/of eigen bijbetaling van het marginale meerbedrag, zou je zeggen, maar nee: het landsbelang vereiste een spoeddebat en een inderhaast belegde persconferentie waarin de minister op het rooster werd gelegd. Wijers slaagde er bij beide gelegenheden zicht- en hoorbaar slechts met moeite in zijn ergernis over de gang van zaken te verbergen.

Natuurlijk kon Wijers nadat zijn opmerkingen over Yeşilgöz waren uitgelekt niet anders doen dan zich terugtrekken als informateur. Wat er ook in het formatieproces ging gebeuren, hij had per definitie de schijn tegen zodra er ‘iets’ met de VVD was. De gang van zaken roept vragen op. Allereerst: hoe belangrijk zijn dergelijke uitspraken? Iedereen drukt zich in huiselijke of andere “veilige” situaties niet altijd even diplomatiek uit. Ten tweede: ook zonder een aanhanger van complottheorieën te zijn valt niet aan te nemen dat het uitlekken van een appje dat Wijers als privépersoon had verstuurd – nota bene op een moment dat hij geen politieke functie vervulde – een onbaatzuchtige toevalligheid is. Lekken gebeurt nooit toevallig en heeft altijd een doel. Wijers had een voorkeur voor een kabinetssamenstelling inclusief GroenLinks-PvdA laten blijken; wellicht was dat niet naar de zin van degene die het appje aan de pers heeft doorgegeven en daarmee “van buiten” het formatieproces bewust heeft gefrustreerd. Geen wenselijke gang van zaken. En ten derde ook niet wenselijk: zo langzamerhand kan niemand die een publieke rol heeft zich nog vrijuit ergens over uitlaten, zelfs niet op besloten bijeenkomsten. Anything you say can and will be used against you.