Als vrijwilliger bij het Rode Kruis komt Van Bergen in 2012 in contact met een gezin waarvan het bedrijf van vader failliet is gegaan. De administratie is niet op orde, de gemeente kan geen inkomens- en vermogenspositie vaststellen en daarom geen uitkering verstrekken. Alles lijkt erop dat het gezin op straat komt te staan. Van Bergen, zelf een ondernemer, kan er niet bij: ‘Dat is toch bizar? Ik kwam erachter dat dit geen incident was, maar een structureel probleem. Er was simpelweg geen adequate hulp voor zzp’ers met schulden.’

Vaste partner Samen met collega-vrijwilliger Gijs van Arken probeert hij ondernemers in nood te bereiken en hen te helpen. Het is aanpoten: complexe problemen en uitval van deelnemers zijn aan de orde van de dag. Na 2 jaar volgt een gamechanger: ‘We besloten te gaan werken met oud-ondernemers die zelf in de problemen hadden gezeten.’ Het werk van Over Rood werpt zijn vruchten af. De eerste partners sluiten zich aan en met een ambitieus projectplan wordt een forse subsidie van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid binnengehaald. Voor veel gemeenten is Over Rood inmiddels een vaste partner. Van Bergen: ‘We hebben elkaar nodig. Wij kunnen geen schulden saneren en vanuit de formele rol van ambtenaar is het moeilijk om een vertrouwensband op te bouwen.’

Systeemverandering

Dat is waar een traject mee begint: ruimte voor het verhaal van de ondernemer en vertrouwen opbouwen. De volgende stap is de administratie op orde maken en zorgen dat de inkomsten de uitgaven overstijgen; dan volgt het hoofdstuk schulden en tot slot wordt gekeken naar een financieel gezonde toekomst, hetzij als ondernemer, hetzij in loondienst. Van Bergen: ‘Als het lukt, is de impact enorm. Immers, je geeft iemand zijn toekomst terug.’ Van Bergen pleit voor systeemverandering, zowel op het gebied van inkomstenbelasting als op het gebied van schuldsanering. ‘Ik zeg niet dat het systeem nooit werkt, maar je moet echt de weg kennen en begrijpen wat een bepaalde oplossing inhoudt. Helaas is een ondernemer zonder goede begeleiding kansloos in het complexe systeem.

‘Iedereen zou bij de gemeente terecht moeten kunnen,’ stelt Hilda van der Weg. In een eerdere functie als schuldhulpverlener, merkte ze al op dat er een groep was die buiten de boot viel. ‘We hebben niet voor iedereen een oplossing, maar laten we ten minste advies geven of doorverwijzen.’ Met die overtuiging werd het nieuwe loket als pilot in de steigers gezet en samenwerking gezocht met onder andere Over Rood.

Maatwerk en overleg Een klein jaar na de eerste plannen, iets vertraagd door de pandemie, opent het loket in juli 2020 de deuren. Van der Weg: ‘Het was meteen druk.’ Meer dan vijfhonderd (ex-)ondernemers vonden sindsdien hun weg naar het loket. Van der Weg: ‘Daarvan had zo’n 10 procent recht op een Bbz-uitkering, voor anderen lukte het schuldhulpverlening om een voorstel te doen waar schuldeisers mee akkoord gingen, en ongeveer 25 procent kon ondersteund worden door Over Rood. Voor de een kan het met een laatste aangifte afgerond worden, de ander gaat een traject van maanden in. Samen bekijken we wat de beste stappen zijn.’ In de praktijk betekent dit dat de gemeente en Over Rood voortdurend afstemmen en bijstellen. ‘Vragen durven stellen, elkaar open tegemoet treden en vertrouwen dat de ander ook het beste met de klant voorheeft zijn bepalend geweest. ‘Ook al waren er afspraken over trajecten, we hebben zeker discussies gehad over individuele cases.’ Van beide samenwerkingspartners was durf nodig om dingen uit te proberen. Van der Weg haalt het voorbeeld aan van een starter met schulden: ‘Zonder Over Rood was hij waarschijnlijk niet bij ons terechtgekomen. Door een Bbz-saneringstraject heeft hij zijn schulden op gelost. Nu heeft hij een succesvolle onderneming.’ Nog steeds is de drempel om bij de gemeente aan te kloppen te hoog. Ook in dat opzicht is samenwerken waardevol. Van der Weg: ‘Dat Over Rood met ervaringsdeskundigen werkt, maakt dat ze dichter bij de ondernemer staan. Mensen vertellen meer aan iemand die in hetzelfde schuitje heeft gezeten.’ Vervolgens kan Over Rood met de gemeente in gesprek. Als ze een prioriteit mag kiezen voor gemeenten is die zonder twijfel proactief zijn. ‘Wacht niet tot je ondernemers naar jou toe komen, maar peil hun behoeften. Ze zijn belangrijk voor de economie, voor innovatie en voor werkgelegenheid. Ga de boer op en laat zien wat je als gemeente voor deze groep kunt betekenen.’

Evaluatie Na een evaluatie is de pilot Geldzaken & Ondernemers geïntegreerd in de organisatie. Wat Van der Weg graag doorgeeft, is het besef dat de gemeente niet de eerste plek is waar een ondernemer met geldzorgen naartoe gaat. ‘De gemeente is de laatste strohalm. Dat vraagt om menselijkheid en het denken in mogelijkheden. Zeker voor mensen die in de stress zitten is het heel belangrijk om naast hen te gaan staan en ze te helpen oplossingen te vinden. Als een ondernemer zegt “ik ben geholpen, ik kan weer verder”, dan hebben we ons werk goed gedaan.’