Dennis Baegen over de rol van de vakbonden
‘Meer duurzame keuzes? Daar zorgen we voor’
Tekst Ellen Röling Beeld Hilbert Krane
Duurzaamheid is geen klassiek vakbondsthema. Toch zetten FNV Overheid, CNV Overheid, Ambtenarencentrum (AC) en CMHF Overheid uit volle overtuiging hun handtekening onder de pilot duurzame CAO Rijk. Dennis Baegen (CMHF Overheid): ‘Toen de werkgever de duurzaamste cao van Nederland wilde, besloten wij daarin mee te gaan. Steeds meer leden willen bijdragen aan een betere toekomst en een werkgever die dat ondersteunt.’
Voor Dennis zit de kracht van de pilot vooral in de diversiteit van onderwerpen/projecten en in het feit dat de ideeën van de werknemers zelf komen
‘In de pilot duurzame CAO Rijk werken we echt samen’
Dennis wil er geen misverstanden over laten bestaan: salaris en goede arbeidsvoorwaarden staan bij de vakbonden nog altijd bovenaan. ‘Daar hechten de leden het meest aan.’ Later kwam daar ook sociale veiligheid en integriteit bij. ‘Ambtenaren liggen steeds vaker onder vuur bij politiek, media en de burger. Wij zetten ons daarom ook in voor een veilige werkplek waar je met respect behandeld wordt. Daar heeft iedereen recht op.’ Op dit moment merken de bonden dat gesprekken met leden steeds vaker over duurzaamheid in de breedste zin gaan. ‘Sommige collega’s gebruiken het woord niet eens,’ aldus Dennis, ‘maar ze hebben het bijvoorbeeld wel over verspilling. Dat is echt een groot thema. Mensen ergeren zich eraan als er eten wordt weggegooid of als energie onnodig wordt verbruikt. Ze willen daar wat mee.’
Unieke samenwerking Vakbonden en werkgever besloten samen de schouders te zetten onder duurzamere arbeidsvoorwaarden. De pilot duurzame CAO Rijk is wat Dennis betreft het voorbeeld van een unieke samenwerking. ‘Normaal zitten we tegenover elkaar aan de cao-tafel. Hier werken we echt samen. We hebben samen afspraken gemaakt over de pilot en dragen samen de verantwoordelijkheid.’ Dat gezamenlijke karakter vertaalt zich ook in de manier waarop de pilot is georganiseerd. Het budget komt uit een gezamenlijke pot, beheerd door A+O-fonds Rijk, en belangrijke besluiten nemen de vier vakbonden en de werkgever samen. ‘Ik vind het inspirerend,’ zegt Dennis. ‘Het laat zien dat je, zelfs in een traditionele setting als cao-onderhandelingen, nieuwe vormen van samenwerking kunt vinden.’
Signalen van de werkvloer Namens de vier vakbonden is Dennis als gedelegeerd vertegenwoordiger bij de dagelijkse gang van zaken binnen de pilot betrokken: ‘Ik heb geen beslissingsbevoegdheid, maar denk mee en praat mee vanuit medewerkersperspectief.’ Soms neemt hij projectgroepen mee naar zijn eigen werkplek bij de douane. ‘Dat haalt mensen uit de Haagse bubbel. In onze kantine zien ze de grote verscheidenheid aan collega’s voor wie ze werken.’ Ook ziet hij het als zijn rol om kleine signalen door te geven, bijvoorbeeld opmerkingen uit gesprekken met leden. ‘Die signalen zijn belangrijk, want ze zorgen dat de projecten verbonden blijven met de werkelijkheid van de werkvloer.’
Kansen en mogelijkheden Voor Dennis zit de kracht van de pilot vooral in de diversiteit van onderwerpen/projecten en in het feit dat de ideeën van de werknemers zelf komen. ‘Niet iedereen zal alle projecten interessant vinden. Maar de kans is groot dat er voor iedere medewerker wel iets is bij zit dat aanspreekt. Ook al hebben veel leden niets met de term duurzaamheid, ze vinden het wel aantrekkelijk dat ze hun Individueel Keuzebudget (IKB) straks kunnen gebruiken voor de verduurzaming van hun woning. Vanuit de leden komt ook al jaren de wens om ook in het weekend gratis met ov te reizen, daar is dus ook naar geluisterd. En minder IT-middelen zal als muziek in de oren klinken van mensen voor wie verspilling een doorn in het oog is.’ Dat mensen zelf kunnen kiezen, vindt hij ook belangrijk. ‘Er word je niets opgelegd. Niemand zal zeggen: vanaf nu mag je geen vlees of een kroketje meer eten, want dan krijg je de grootste discussies. In de pilot zorgen dat we er alternatieven komen: wij bieden leden kansen en mogelijkheden, zodat ze zelf andere keuzes kunnen maken.’
Verankering in de cao Inhoudelijk werken de vakbonden niet mee met de projecten, maar ze hebben wel een grote rol bij de verankering van projecten in de cao. Dennis: ‘Eerlijk is eerlijk, we zijn het meeste betrokken bij de projecten die straks mogelijk meegaan in de volgende cao-onderhandelingen, zoals ov in het weekend en je IKB gebruiken voor verduurzaming. En misschien ook de “Kamelenjacht” stimuleren door op maandag, woensdag en vrijdag een hogere reiskostenvergoeding te geven.’ De overige pilotprojecten moeten een plekje krijgen in de dagelijkse bedrijfsvoering. ‘Daar hebben wij als vakbond weinig invloed op. Dat moet de organisatie zelf regelen.’
‘Als er duurzame keuzes beschikbaar komen, zijn we geslaagd’
Uitkomsten niet belangrijk Hoe duurzaamheid zich binnen de cao gaat ontwikkelen, is aan de werknemers. Dennis: ‘De Rijksoverheid heeft misschien wel de uitgebreidste cao van Nederland. Dat is het resultaat van decennialang onderhandelen over wat werknemers op dat moment belangrijk vinden. Sociale veiligheid was dertig jaar geleden een nieuw thema, dat zich in de loop der jaren heeft doorontwikkeld. Afspraken daarover zijn nu een onlosmakelijk onderdeel van de cao. Duurzaamheid zou zich ook zo kunnen ontwikkelen als werknemers dat belangrijk vinden. Maar we staan nu nog aan het begin.’ ‘Het klinkt misschien gek,’ zegt hij, ‘maar de uitkomsten van alle pilotprojecten vind ik niet het belangrijkste. Een project mag ook geen resultaten opleveren. Het leerproces is minstens zo waardevol. Daarom is het ook een pilot met zeven pilotprojecten, zodat we samen kunnen kijken, proberen en leren wat werkt en wat niet werkt. Zijn deze zeven projecten de belangrijkste? Geen idee. Zijn het de meest impactvolle? Dat kunnen we nog niet zeggen. Zijn ze interessant? Ja, want ze komen bij de medewerkers vandaan. Als er duurzame keuzes beschikbaar komen, dan is de pilot geslaagd.’ ◼
Deel dit artikel