In de strijd tegen het tekort aan woningen worden onorthodoxe maatregelen niet geschuwd. Zo heeft minister Keijzer een instructieregel opgesteld waarmee ze gemeenten wil verplichten om permanente bewoning van recreatiewoningen toe te staan voor wie daar al sinds 16 mei 2024 woont. En dat terwijl veel gemeenten (vaak na jarenlang gedogen) hier juist een eind aan willen maken. Er blijken bovendien praktische bezwaren in de weg te staan, om het enigszins afgezaagde Elsschot-citaat te parafraseren. Volgens een “uitvoeringstoets” van de Dienst Toeslagen van de Belastingdienst zouden door het recht op permanente bewoning zo’n 45.000 mensen ineens in aanmerking komen voor huurtoeslag. De dienst voorziet een piek aan aanvragen die bovendien ingewikkelder zijn dan normale aanvragen. Ze moeten handmatig worden bekeken omdat onduidelijk kan zijn wat de kale huur is (recreatiewoningen worden vaak gemeubileerd verhuurd). Dat maakt de kans op fouten groot, met als gevolg mogelijk latere terugvorderingen. Niet elke woning heeft een eigen adres (soms is er voor het hele terrein een adres), waardoor er geen inzicht is in de “huishoudsituatie” om de hoogte van de huurtoeslag te kunnen bepalen. Bovendien zijn de noodzakelijke aanpassingen van de systemen van de Belastingdienst niet op tijd voor de invoering in 2026 gereed en zijn er ongeveer 450 ervaren fte’s extra nodig om de aanvragen te verwerken. Het op korte termijn werven daarvan is ‘onrealistisch’. De dienst stelt daarom klip-en- klaar: ‘Het voorstel is onuitvoerbaar.’ Daarmee lijkt het nu al de status van dooie mus te hebben, ongetwijfeld tot opluchting van veel gemeenten.

De verkiezingen van eind oktober hebben Nederland met een politieke puzzel achtergelaten. Geen enkele partij behaalde een meerderheid en de verschillen tussen de blokken zijn groot. D66 van Rob Jetten kwam als winnaar uit de bus, gevolgd door de PVV van Geert Wilders en de VVD van Dilan Yeşilgöz. GroenLinks-PvdA verloor, maar blijft een belangrijke speler op links. Het resultaat: een gefragmenteerd landschap waarin samenwerking onvermijdelijk is, maar vertrouwen schaars. Oud-minister en NS-directeur Wouter Koolmees is aangewezen als verkenner. Hij zette Jetten en Henri Bontenbal (CDA) aan het werk, met informateurs Hans Wijers en Sybrand Buma om te onderzoeken welke plooien kunnen worden gladgestreken. Dat proces kreeg echter meteen een knauw: Wijers trok zich terug nadat privé-appjes met denigrerende opmerkingen over Yeşilgöz uitlekten en twijfels ontstonden over zijn onpartijdigheid. Buma gaat nu alleen verder. Dilan Yeşilgöz houdt de deur open voor een centrumrechts kabinet en sluit brede samenwerking met links voorlopig uit. JA21 wil aanschuiven en Joost Eerdmans haakt aan. Als alles volgens plan verloopt, komt het drietal Jetten, Bontenbal en Buma uiterlijk 9 december met zijn bevindingen. Nederland heeft opnieuw gekozen voor veel kleur, maar voorlopig nog geen richting.

Al vele jaren is ‘robuust spoor’ de standaardterm om aan te geven waar het heen moet met het tamelijk uitgewoonde Nederlandse spoorwegnet. Uit de vele dagelijkse sein-, wissel- en andere storingen blijkt dat we nog ver verwijderd zijn van dit ideaalbeeld. Ook op een andere manier blijkt nu dat het spoor onvoldoende robuust is. Uit een impactanalyse in opdracht van staatssecretaris Aartsen van IenW blijkt dat het netwerk onvoldoende is voorbereid op sabotage en cyberaanvallen. Er wordt nu alleen uitgegaan van incidentele, niet-moedwillige storingen door storm of sneeuw, maar het is nodig ook rekening te houden met hybride dreigingen – denk aan sabotage van kabels of aanvallen op de ict. Ook kan het spoorwegnet de NAVO-verplichtingen voor militair transport niet aan. De huidige capaciteit is te beperkt om de verwachte groei van het militaire vervoer op te vangen. Een spoortransport van (te) breed militair materieel betekent dat er op het naastgelegen spoor een aantal uren geen treinen kunnen rijden, en bij meerdere militaire treinen per dag komt het civiele spoorvervoer vrijwel tot stilstand. Het advies is om een ‘startpakket’ van minimaal 600 miljoen euro te investeren in de fysieke infrastructuur en het verbeteren van beveiligingssystemen en bedrijfsprocessen. Concrete routes of corridors worden niet genoemd, maar ProRail zou weleens in een spagaat terecht kunnen komen. Een van de manieren om het spoor robuuster te maken was de afgelopen jaren – en is ook nu nog – het verwijderen van wissels, die altijd storingsgevoelig zijn. Dat beperkt het aantal treinbewegingen dat mogelijk is, maar nu wordt er juist gepleit voor meer rijmogelijkheden voor militaire transporten. Dat maakt handhaving of misschien zelfs terugplaatsing van wissels nodig, en dan ook nog een beetje snel.