Er moet meer oog komen voor de menselijke maat, vindt het kabinet. Een paar jaar geleden is dan ook een samenwerkingsverband gestart met de grote uitvoeringsorganisaties, zoals CJIB, CAK, UWV, DUO, RVO, SVB en Belastingdienst, om te werken aan een verantwoorde inning en incasso van overheidsvorderingen. Via het Programma Clustering Rijksincasso (CRI) is een eerste stap genomen door incasso via gerechtsdeurwaarders te bundelen, waarbij CJIB de trekker is. ‘Op dit moment zorgen we er al voor dat vorderingen van CAK, DUO, RVO en UWV bij elkaar komen en de burger voor deze instanties te maken heeft met één deurwaarder. Dat levert voor de burger een eenduidig aanspreekpunt op bij zowel CJIB als deurwaarder,’ legt Albert Hazelhoff, algemeen directeur van het CJIB en voorzitter van de Stuurgroep CRI uit. ‘Met het nieuwe programma CRI doen we nu met de grote uitvoeringsorganisaties en in samenwerking met het ministerie van SZW de nodige nieuwe stappen voorwaarts. Het gaat daarbij niet alleen om de deurwaarder, maar vooral om te voorkomen dat er überhaupt een deurwaarder aan de deur komt te staan. Daarom hebben we gekeken hoe we al voor dwangincasso in samenwerking tot een betalingsregeling kunnen komen, namens alle betrokken partners. Het idee daarbij is: alleen deurwaarders als het echt niet anders kan.’

Maatwerk Maatwerk is daarmee de afgelopen 4 jaar nog centraler komen te staan in het werk van CJIB. Hazelhoff: ‘Natuurlijk zijn we een organisatie die staat voor rechtshandhaving en die er voor dient te zorgen dat een boete zal worden betaald. Om te voorkomen dat mensen in de betalingsproblemen komen, biedt CJIB niet alleen standaard betalings­regelingen aan, maar is er ook ruimte voor maatwerk. Het is dan ook heel belangrijk dat we dit kunnen doen in de samenwerking die we nu hebben binnen het programma CRI. We willen als CJIB recht doen aan de samenleving en willen oor en oog hebben voor mensen.’ Ook de SVB heeft dat doel, legt Diana Starmans uit, lid van de Raad van Bestuur van de SVB. ‘Onze missie is om bij te dragen aan de bestaanszekerheid van mensen. Zo’n 5,7 miljoen Neder­landers krijgen van ons een regeling. We keren 50 miljard euro uit, een zesde van de rijksbegroting. Toch zijn we, als je kijkt naar schulden die mensen bij ons hebben, maar een kleine partij. Dat heeft te maken met ons proactieve beleid. Mensen hebben bij ons relatief weinig schuld. En als ze die hebben, heeft 70 procent van hen alleen schulden bij ons, en niet bij andere overheidsorganisaties. Dat maakt dat we relatief gemakkelijk met deze mensen aan de slag kunnen gaan om te kijken hoe we hen kunnen helpen van de schulden af te komen.’

Terugdringen van niet-gebruik Een van de speerpunten van de SVB in het helpen van mensen met schulden is het terugdringen van het zogeheten niet-gebruik van regelingen. Veel mensen, zoals kwetsbare ouderen, laten inkomens­voorzieningen en -regelingen liggen, waar ze wel recht op hebben. Zo doet een deel van de mensen die de AOW-gerechtigde leeftijd bereiken bijvoorbeeld niets met de brief die ze daarover krijgen. Ze openen de post niet, snappen de taal niet of vinden het aanvraagproces te moeilijk. Daarom is de SVB een paar jaar geleden een pilot gestart waarin ze 1500 mensen benadert, die geen gebruikmaken van de AOW. Wat bleek: als mensen niet reageren, helpt het niet om nog een brief te sturen. ‘Daarom sturen we nu een heel aardig ansichtkaartje, met de boodschap “We proberen u te bereiken”,’ vertelt Starmans. ‘Dat ziet er heel anders uit dan een overheids­envelop. En het werkt. Mensen bellen terug en van de 1500 zijn er nu al 1100 mensen geholpen aan een AOW.’ Ook bij de Aanvullende Inkomens­ondersteuning voor Ouderen, de AIO-regeling, blijkt volgens onderzoek van het CBS dat ongeveer 30 procent van de mensen die recht heeft op onder­steuning, er geen gebruik van maakt. Starmans: ‘Het is een aanvullende inkomensondersteuning, dus het gaat echt om mensen die al moeite hebben om rond te komen. Daarom starten we binnenkort een pilot met het UWV, waarin we duizend ouderen proactief gaan benaderen. We hebben daarvoor de gegevens van het UWV nodig. Samen met TNO hebben we een technische omgeving opgezet voor de uitwisseling ervan, die we nu gaan testen.’