Met de brede meerjarige aanpak Geldzorgen, Armoede en Schulden wil het kabinet geldzorgen beter voorkomen, het aantal mensen in armoede en schulden substantieel terugdringen en de bestaanszekerheid van alle Nederlanders versterken. De aanpak is de opvolger van de Brede Schuldenaanpak. Veel van de actiepunten in het plan liggen op lokaal niveau. Zo moeten er lokale allianties komen tussen publieke en private partijen om armoede in gezinnen tegen te gaan en komt er een waarborgfonds waarmee gemeenten de schulden van andere schuldeisers kunnen overnemen. Een schuldpauzeknop moet mensen helpen om uitstel van betaling te krijgen, en er komen extra middelen beschikbaar om schuldhulpverlening aan zelfstandigen te verbeteren. Ook stelt het kabinet extra geld beschikbaar voor vroegsignalering van schulden om betalingsachterstanden te voorkomen. Stelselverandering Gert-Jan Bakker, manager bestaanszekerheid en belangenbehartiger bij de VNG, is blij met de aanpak, maar mist nog wel een langetermijnvisie. ‘Natuurlijk werken we mee aan de 47 actiepunten, maar we denken dat er meer nodig is. Het doel moet zijn dat de basis voor inkomens goed is en dat de kosten van wonen en energie zo in de hand gehouden kunnen worden dat mensen veel minder in de problemen komen. Dan heb je eigenlijk voor de komende 10 jaar best grote veranderingen nodig in Nederland. Het hele stelsel is best wel problematisch. Daarom moeten we het ook op de lange termijn ombouwen.’ Een voorbeeld van hoe het anders zou moeten is volgens Bakker de kinderopvangtoeslag. ‘Die zou direct moeten worden betaald door het rijk en niet via de portemonnee van de inwoners.’ Ook het minimumloon moet volgens Bakker op een niveau komen dat je ervan rond kunt komen. ‘We moeten de basis op orde krijgen zodat het aantal huishoudens met problematische schulden of het risico daarop (1,4 miljoen huishoudens, red.) kleiner wordt. Dat is ons grote doel voor de komende 10 jaar. Zo’n stelselverandering doe je niet in een kabinetsperiode. Natuurlijk moeten we nu op korte termijn een tandje bijzetten, maar we missen bij deze aanpak een langetermijnperspectief. We vinden het jammer dat het kabinet die niet biedt. De acties uit deze aanpak zijn heel goed bedoeld, maar zijn wel een beetje pleisters aan het plakken. We willen heel graag ambitie die over de kabinets­perioden heen gaat.’

Vroegsignalering Naast de stelselverandering is ook vroegsignalering een belangrijk punt voor Bakker. ‘Vroegsignalering is het allerbelangrijkste. Als je snel signalen krijgt wanneer mensen een beetje in de problemen komen, kun je er op tijd bij zijn om hen te helpen en voorkom je serieuzere problemen. Het begint er vaak mee dat de zorgrekening niet wordt betaald. Daar stoppen mensen als eerste mee omdat je in Nederland toch wel gebruik kunt maken van zorg.’ Dankzij de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) mogen gemeenten dat soort signalen gebruiken om actie te ondernemen. De ambitie van Bakker is dat ze dat sneller gaan doen. ‘Bijvoorbeeld even op huisbezoek, of een briefje door de deur doen of even bellen in plaats van de bekende formele brief sturen. Dat willen we intensiever gaan doen in gemeenten.’