Levenslessen voorkomen schulden

Wanneer docent Annemieke Grossenbagt voor een nieuwe klas komt te staan, krijgt ze vrijwel altijd direct dezelfde vraag: hoe word je rijk? Ze lacht: ‘Vanwege de naam van het programma is dat natuurlijk het eerste dat jongeren willen weten. Mijn antwoord? Als je weet hoe je rijk wordt, mag je het mij vertellen!’

Interactief ‘Het is natuurlijk grappig bedoeld,’ zegt Grossenbagt, ‘maar zo komt wel het echte gesprek op gang: wat is rijkdom eigenlijk? Dat is ook ervoor zorgen dat je geen schulden maakt. Als de leerlingen de lessen goed onthouden, is de kans groter dat ze niet in de schulden belanden.’ Hoe word je rijk? is een interactief lesprogramma voor kwetsbare jongeren van 15 tot en met 18 jaar. Jongeren krijgen van getrainde professionals zes lessen, die allemaal te maken hebben met schulden, geld en preventie, legt Redouan Ait Ouarg uit. Hij is docent en traint daarnaast de peer educators en nieuwe docenten. De lessen gaan achtereenvolgens over contracten, boetes, fraude, zorgverzekering, studiefinanciering en incassotrajecten. De zes lessen behandelen dus alle zaken waardoor je in de schulden kunt komen. ‘En laat ik nou net alle zes onderwerpen hebben meegemaakt,’ zegt Gerzon Soenarto. Hij raakte op jonge leeftijd dakloos, waarna schulden en een gebrek aan geld hem lange tijd parten speelden. Door veel zwart te reizen kreeg hij een hoop boetes, hij betaalde het lesgeld voor zijn opleiding niet, sloot contracten af en verkocht de bijbehorende telefoons door en belandde uiteindelijk in de criminaliteit. ‘Ik was een lopende tijdbom.’ Nadat hij in contact kwam met Money Start, ging het stukje bij beetje beter. Nu is Soenarto peer educator bij Hoe word je rijk? Peer educators maken indruk op de jongeren en zorgen ervoor dat de lessen goed blijven hangen. Soenarto: ‘Met mijn levensverhaal kan ik gemakkelijk het hele programma uitleggen. Hoe lastig die kids normaal ook zijn, op het moment dat ik praat, is iedereen stil. Dat komt denk ik doordat ik dicht bij die jongeren sta. Ik draag een petje, heb gouden tanden, tatoeages en kom uit een moeilijke wijk. Die kids zien mij als een jongere van de straat, waardoor ze denken: naar die gast kan ik beter even luisteren. Ik vind het onwijs tof om die lessen te doen en zie dat jongeren altijd iets meenemen wat ze later kan helpen.’

Vertrouwen Ait Ouarg merkte hetzelfde bij jongeren met een niet-westerse achtergrond. ‘Ik heb een Marokkaans uiterlijk, een baardje, en kleed me jong,’ zegt hij. ‘Ik kan me goed vinden in hun wereld en weet precies hoe dat eraan toegaat thuis. Ze zien mij niet als een docent, maar eerder als een oudere broer of neef. Dat helpt wel. Ik ben oprecht geïnteresseerd in ze. Wat doe je in je leven, naar welke films kijk je en naar wat voor muziek luister je?’ Aan het begin van het traject is het van groot belang om vertrouwen op te bouwen, vertelt hij. ‘In de eerste plaats ben ik benieuwd naar ze en vind ik het gewoon leuk om met ze te praten. Maar het is ook dat ze zonder dat vertrouwen, zonder dat je een relatie aangaat met de leerlingen, niet veel zeggen. Ga je wel een relatie aan, dan krijg je vooral in de latere lessen goed meewerkende leerlingen. Het gaat over geld, dat is niet zomaar iets. Als je hun vertrouwen hebt gewonnen, kunnen ze je alles vragen. Dat punt wil je bereiken, want dan steken ze er het meeste van op.’ Soms vertelt Ait Ouarg zijn eigen verhaal. Hij heeft vroeger een hoge schuld gehad, kon ook weleens een tijd geen nieuwe kleren kopen en kende genoeg dagen waarop hij geen zin had om naar school te gaan. ‘Los van het lesprogramma wil ik ze ook levenslessen meegeven, als ik tijd over heb. Sommige kinderen denken dat ze zo even miljonair worden, maar van die droom help ik ze snel af. Als je iets wilt bereiken, moet je naar school gaan en in jezelf geloven.’