Mensen die vastlopen in schulden ontwikkelen als gevolg daarvan andere problemen die hun fysieke en mentale gezondheid beïnvloeden. ‘Schulden vormen een katalysator voor het opstapelen van problemen binnen een huishouden,’ vertelt Eelke Blokker, oprichter van het IPW en de Doorbraakmethode. ‘Voor de oplossing kijken we daarom niet alleen naar schulden, maar naar het verstevigen van bestaanszekerheid in brede zin: woonplek, inkomen en financiële rust. Deze drie elementen zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. We zoeken naar een doorbraak op het element wat het huishouden het meest in de weg staat.’ Bestaanszekerheid is een wankel evenwicht voor huishoudens met schulden. Onvoldoende inkomen betekent dat schulden ontstaan of verergeren. Financiële rust wil zeggen dat je je geen zorgen hoeft te maken of maandelijkse lasten betaald kunnen worden en daarnaast niet onder de druk van schuldeisers hoeft te staan. Een veilige en zekere woonsituatie is van groot belang voor de levenskwaliteit. ‘Voor ieder huishouden ligt die verhouding anders. Dat vraagt om maatwerk. Een professional maakt een Doorbraakplan om te identificeren op welk terrein de doorbaak ligt die past bij het perspectief van de inwoner en diens bestaanszekerheid vergroot.’

De rekensom maken Maatwerk maken is niet nieuw. Blokker: ‘Dat kunnen professionals natuurlijk allang. Toch is er terughoudendheid. Bijvoorbeeld uit angst voor willekeur. En dat is terecht. Daarom doorloop je in de Doorbraaktool stappen die je helpen je plan te onderbouwen vanuit de wet. Daarnaast maak je de rekensom waarin je laat zien dat jouw doorbraak stukken goedkoper uitpakt voor de BV Nederland dan als we het probleem laten voortsudderen. Het op papier krijgen van zulke informatie geeft de professional zelfvertrouwen het benodigde draagvlak te vinden voor het plan.’ Ria de Vries is wijkcoach in Gelderland en doet het al jaren zo: ‘Ik ben altijd een out of the box-denker geweest en maak allang gebruik van de ruimte in de wet. Zo ben ik met een ambtenaar van de gemeente naar de sociale dienst geweest om de kostendelersnorm een jaar op te schuiven, nadat ik hem voorrekende dat de daklozenopvang voor een bepaald gezin vele malen duurder was dan die 300 euro die nu ingehouden ging worden. Ik kijk naar wat voor een inwoner het meest belemmerend werkt, of we dat kunnen oplossen. Dat gaat vaak dwars tegen de bureaucratie van de “regeltjes” in, maar heeft wel het grootste effect.’ Op deze manier kijken naar problemen levert volgens haar andere oplossingen op: ‘Als we bij alle situaties de maatschappelijke kosten zouden uit­­rekenen en de kwaliteit van leven van de inwoner erbij optellen, zouden we vaak andere stappen zetten.’ Ofwel: omregelen, zoals de Doorbraakmethode het noemt. Dit omregelen wordt ook ingezet bij een pilot in Den Haag. Een team buigt zich over de vraag hoe het vrouwen die uit de vrouwenopvang komen schulden(zorg)vrij kan laten uitstromen. Inge Kuik is onderdeel van dit team: ‘We maken onder andere gebruik van maatwerkbudget om in een keer een deal te sluiten met alle schuldeisers. Zodat iemand niet een driejarig schuldentraject in hoeft en bijvoorbeeld direct kan starten met een opleiding.’ Deze manier van actieonderzoek leidt ook tot het ontrafelen van systeemproblemen. Kuik: ‘We zien dat voor deze specifieke doelgroep de standaard inrichtingskosten vaak niet voldoende zijn; ze hebben letterlijk alleen een tasje met kleren. Meestal wordt dit als lening afgegeven in plaats van een gift, waardoor de vrouwen direct weer een nieuwe schuld aangaan.’ De Doorbraakmethode helpt inwoners hun bestaanszekerheid te verstevigen, vergroot slagkracht en handelingsperspectief van professionals en zorgt daarbij voor een beter betaalbare verzorgingsstaat. Blokker: ‘We willen slim oplossen en erger voorkomen. Gelukkig laat onderzoek zien dat het ook echt zo werkt.’

Impact De Doorbraakmethode biedt ook economisch gezien een direct effect, voorkomt escalatie en leidt – als neveneffect – tot een toename in arbeidsparticipatie. ‘We checken continu hoe effectief we zijn op deze domeinen. Deze meting is recent gedaan door Deloitte, gevoed door data die we zelf al jaren bijhouden en analyseren door actieonderzoek.’ De meting laat ziet dat inwoners op korte termijn kosten besparen doordat bepaalde zorg en ondersteuning niet meer nodig zijn na een doorbraak. Voor stakeholders, zoals gemeenten en zorgorganisaties, levert dat een directe besparing op doordat er minder gebruik wordt gemaakt van bijvoorbeeld Wmo, Jeugdwet en Zorgverzekeringswet. Betalingsregelingen kunnen worden voorkomen, omdat inwoners vroegtijdig worden ondersteund en escalatie wordt voorkomen. ‘De grootste impact voor inwoners ligt op dit moment in het domein wonen’, aldus Blokker. ‘Bijna een kwart van alle doorbraken focust zich op huisvesting en daarmee het versterken van woonzekerheid. De financiële impact van de Doorbraakmethode wordt voornamelijk gedreven door verminderde inzet van Wmo en Jeugdzorg.’