Gemeenschap cultiveren door samen koken en gezelligheid
Voedselverbindingsplekken
Tekst Dave Schut Beeld Shutterstock
Door heel Nederland duiken zogeheten voedselverbindingsplekken op. De initiatiefnemers willen het contact met ons eten herstellen. Liane Lankreijer en Emina Zorlak zijn de aanjagers.
‘Eten is met alle thema’s in het leven verbonden’
In het kennisplatform Stadslandbouw, ondersteund door DuurzaamDoor, zitten partijen bij elkaar die de verschillende facetten van stadslandbouw verder willen brengen. Twee van deze facetten zijn voedselverbindingsplekken en voedselraden. Liane Lankreijer, deelnemer van de Participatietafel Voedseltransitie (PTV), legt uit wat voedselverbindingsplekken zijn. 'Het zijn alle plekken in een stad waar contact met voedsel wordt gemaakt. Van een aanschuiftafel en samen koken tot een buurttuin en alles daartussenin. Wij noemen dat liever voedselverbindingsplekken.’ Ook Emina Zorlak is PTV-deelnemer. Daarnaast maakt ze kookprogramma’s voor Omroep MAX en RTL en is ze oprichter van Voedselraad Utrecht. ‘Eten is met alle thema’s in het leven verbonden,’ vertelt ze. ‘Niet alleen landbouw, maar bijvoorbeeld ook gezondheid, circulaire economie en stadsinrichting. Voedsel is de grote verbindende factor.’
Verbouwen Een tijdje terug heeft Zorlak iets gelezen wat ze sindsdien aan iedereen vertelt, zegt ze lachend. ‘Het woord cultuur, oftewel beschaving, is afgeleid van het Latijnse woord cultiveren. Oftewel verbouwen. Hoe we voedsel verbouwen en eten, heeft lange tijd onze beschaving gevormd. Nu is er helaas meer afstand. De cultuur verarmt. Dat zien we bijvoorbeeld aan het milieu, aan de gezondheid van mensen. Als we de verbinding met eten weer versterken, kunnen we veel van die problemen aanpakken.’ Lankreijer knikt. ‘Dertig procent van alle klimaatuitstoot wordt bepaald door wat we eten,’ zegt ze. ‘Zelfs thema’s als sociale onrust en oorlog hangen samen met voedsel. Vaak speelt deprivatie en frustratie van achtergestelde groepen mee. Geen toegang tot landbouw. Toenemende prijzen. Niet alleen ver weg, maar ook hier in Nederland.’ Voedselverbindingsplekken zijn er niet om met het vingertje te wijzen, benadrukt Lankreijer. ‘Het zijn juist positieve plekken. Waar je iets leuks kunt doen, zoals samen koken en samen eten. Daar kiezen de initiatiefnemers bewust voor. Ze weten dat dit het beste werkt.’
Emina Zorlak
Liane Lankreijer
Onderdeel van de gemeenschap Als voorbeeld noemt ze de Volkskeuken in Den Haag. ‘Daar wordt plantaardig gekookt en gegeten, maar dat vertellen ze er helemaal niet bij. Je komt gewoon gezellig langs, je doneert een bedrag dat je kwijt kunt en je schuift aan. Je kletst wat, je brengt je spullen naar de keuken en denkt: misschien kan ik de volgende keer wel meehelpen. Zo word je geleidelijk onderdeel van de gemeenschap. Voor je het weet, kook je thuis ook voor een deel plantaardig. Gewoon uit plezier.’ Zorlak is gecharmeerd van Mensa Mensa in Rotterdam. ‘Daar kun je voor tien euro drie maaltijden bereiden voor je gezin. Ook kun je er voor een paar euro uiteten. De initiatiefnemer financiert dit met subsidies, en door samen met deelnemers daarnaast een cateringbedrijf te runnen. Zo zorgen ze voor inkomsten en werkgelegenheid in de wijk.’
Voedselraad In een aantal steden hebben de initiatieven zich, samen met ondernemers en bijvoorbeeld gezondheidszorg en welzijnsorganisaties, verzameld in een Voedselraad. Lankreijer: ‘Zo kunnen we elkaar versterken. Het is de bedoeling dat er steeds meer Voedselraden bij komen. Deze Voedselraden samen vormen dan weer een zogeheten Community of Practice, een landelijk netwerk waardoor we de stem van voedsel vanuit de praktijk kunnen vertegenwoordigen. Bijvoorbeeld in gesprek met de overheid. Voedselraden doen dit al: zij adviseren gemeenten, gevraagd en ongevraagd. Mede daardoor heeft Amsterdam nu een heel vooruitstrevende voedselstrategie. Nou, daar kan bijvoorbeeld Utrecht of Den Haag weer van leren.’ ◼
Deel dit artikel