Tekst Gert Riphagen

Zo’n 10 jaar lang schreef Sylvia Witteman in de Volkskrant over boeken. Deze stukjes zijn recent als bundel verschenen. De bundel is een warm bad voor iedereen die houdt van lezen en het herlezen van boeken, ook al worden er in de bundel soms harde noten gekraakt. 

Zo bekent de auteur in een van haar stukjes dat een boek waarvan ze in haar studietijd idolaat was, na herlezing enkele decennia later enorm teleurstelt. Ai. En dat is niet alles. Haar dochter vindt er desgevraagd sowieso helemaal niks aan. Het werk van de betreffende Amerikaanse auteur heeft de tand des tijds kennelijk niet doorstaan. Ik begin in het boek van Witteman – Léés dat boek! Stukjes over boeken, van de smakelijkste romans tot de smerigste pulp – tijdens een 11 uur durende vliegreis naar de Amerikaanse westkust. Het zijn intrigerende columns met geregeld ook verrassende invalshoeken. Veel stukjes zetten je ook aan het denken, bijvoorbeeld over achtergronden van schrijvers en boeken.

Anna Karenina Ondertussen vraag ik mij af of mijn enthousiasme over bepaalde boeken de tand des tijds wel heeft doorstaan. Ik neem meteen de proef op de som. Op mijn e-reader staat een van Tolstojs meesterwerken, Anna Karenina. Ik las dit boek tijdens mijn studie in een adem en vol bewondering uit. Het hielp wellicht dat ik slavische taal- en letterkunde studeerde. Dan ben je al snel enthousiast. Ruim 50 jaar later leest het boek wel anders. De psychologische schildering van de diverse hoofdfiguren boeit nog steeds, evenals het taalgebruik. Maar wat gaat het traag en wat zijn passages soms toch saai! Had ik destijds een roze bril op of ben ik zo veranderd door de jachtige tijden waarin we leven? Wat blijft er aan waardevols over als we iets door de zeef halen? Alleen al daarom is de bundel van Sylvia Witteman meer dan de moeite van het lezen waard. We spiegelen door haar oogharen ons eigen verleden, ons oordeel over boeken die we hebben gelezen; boeken waar we razend enthousiast of juist teleurgesteld over waren.  Neem zelf eens de proef op de som en herlees een boek waarover je ooit erg enthousiast was. Spreekt het boek je nog steeds aan of leg je het nu snel terzijde? Of zie je er ineens heel andere dingen in? Ik doe het zelf geregeld, met wisselend succes overigens. De stukjes van Witteman zijn ook zo boeiend vanwege de context die ze geven. Zo vinden wij in ons land De avonden van Gerard Reve een meesterwerk. In een van de stukjes uit haar bundel lees ik echter dat er pas na 40 jaar een Engelse vertaling van is verschenen, dat zegt wel iets.

Verkwikt En zo mijmer ik mij door de stukjes heen. En denk aan lessen die in bredere zin te trekken zijn, bijvoorbeeld ten aanzien van de alomtegenwoordige polarisatie. We vuren vanuit het schuttersputje van het eigen gelijk continu standpunten op elkaar af. En zoeken weer snel dekking. Ondertussen doen we weinig aan het lezen, laat staan het herlezen van elkaars argumenten. Op het eigen standpunt volgt vaak letterlijk een dikke punt. Toch keer ik na 3 weken op leesgebied geheel verkwikt vanuit zonnig Californië terug naar Nederland. Léés dat boek heeft in die weken mijn leesplezier nog verder versterkt.  En Anna Karenina ervaar ik na herlezing uiteindelijk toch weer als een geweldig boek. Eind goed, al goed. Voor mij althans, niet voor Anna Karenina... ◼

Deel dit artikel