
Valkuil
Het verhaaltje gaat als volgt: twee mannen zijn druk bezig. De een graaft een kuil, de ander gooit hem vervolgens weer dicht. Een voorbijganger staat dat een tijdje aan te kijken en vraagt vervolgens wat die mannen aan het doen zijn. Dat het er een beetje raar uitziet dat de een een kuil graaft die de ander daarna weer dichtgooit. Een van de mannen besluit het uit te leggen. Hij zegt dat zij oorspronkelijk met z’n drieën waren. Nummer drie stond tussen hen in en plantte elke keer een boom in de kuil. Maar de overheid moest bezuinigen en heeft een functie geschrapt. Dat was die van de laatst binnengekomen medewerker; die, inderdaad, de bomen plantte. Vandaar! De overheid heeft niet zo’n geweldige trackrecord als het op bezuinigen aankomt. Meestal begint het met het schrappen van zogenaamde luxe. Dus weg met de bitterballen en de pinda’s. Of vanaf nu geen gratis koffie meer, maar een euro per bakje. Geen feestjes meer. Het wordt sober en doelmatig. Dan volgen de golven van het schrappen van dingen die zogenaamd niet tot de core business horen, zoals het volgen van opleidingen of verkenningen of onderzoek of studiedagen. Uitkomst van al deze acties is dat het bijna geen geld oplevert, maar wel een enorme aanslag is op de kennisvergroting en het werkplezier van ambtenaren.
Mark Frequin is voormalig topambtenaar. Op dit moment is hij adviseur en trainer op het gebied van publiek leiderschap, samenspraak en tegenspraak. Voor de ABD stelde hij het Kompas voor Publiek Leiderschap op.
Zijn al deze peanuts-acties uitgevoerd, dan begint het zogenaamde kaasschaven. Kort gezegd houdt dit in dat elke overheidsorganisatie een percentage krijgt van de totale financiële opgave. Niks geen keuzes, maar gewoon overal er wat vanaf. En bekijk het maar, gemeente, ministerie of uitvoeringsorganisatie. Zoek het zelf maar uit. Als het maar geld oplevert. En natuurlijk levert dat onvoldoende geld op. Zodat naar het wapen van de wraak wordt gegrepen. Wraak nemen op voorgangers in het bestuur of wraak tegen actoren die eerder lelijk hebben gedaan tegen de huidige bestuurders. In de USA laat Trump daar een paar indrukwekkende staaltjes van zien. Maar ook in Nederland zien we dat inmiddels, zo merken universiteiten, communicatie-afdelingen bij de overheid, ontwikkelingswerkers en ambtenaren. Gelukkig nog niet zo heftig als in de USA. Bezuinigen, ook bij de overheid, is echt mogelijk. Maar doe dat niet met prikacties of kaasschaven. Neem beslissingen die “houden” en de lange termijn in de gaten houden. Blijf weg bij bühnewerk, maar neem beslissingen die gaan over een betere toekomst. Durf echte posterioriteit te benoemen. Maar terwijl ik dit schrijf, overheerst alweer mijn gevoel dat het stellen van posterioriteit bij de overheid telkens geen prioriteit heeft.
Deel dit artikel