Generatietoets En dat is juist hard nodig, menen Opdam en Kwee. ‘Wij zijn ervan doordrongen dat de manier waarop we omgaan met water en onze omgeving niet langer houdbaar is,’ legt Kwee uit. ‘In het huidige systeem kijken we misschien wel naar de lange termijn, maar dan met name met een technisch perspectief. Terwijl we breder zouden moeten kijken, dat is hard nodig om ons aan te passen aan een snel veranderende wereld.’ Zowel Opdam als Kwee wil daarom een generatietoets instellen voor beleid. Kwee: ‘Kijk je met de blik van de toekomstige generatie ergens naar, word je dan nog steeds blij?’ Op initiatief van Kwee start in 2025 bij hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard een pilot over de generatietoets. Een ander instrument waarvan Kwee hoopt dat het geïmplementeerd wordt, is de zogeheten maatschappelijke jaarrekening. ‘Dat houdt in dat je niet alleen op het financiële stuurt, maar ook kijkt naar ecologische en sociale gevolgen.’ Ze lacht: ‘Je merkt, ik heb een wat andere blik dan veel andere waterschappers.’

K­erntaken De opstelling van Kwee raakt aan een meer fundamentele vraag binnen de waterschappen: dienen die zich te richten op hun kerntaken, of hebben ze ook een rol te vervullen in bredere maatschap­pelijke vraagstukken? Kwee: ‘Die discussie wordt gevoerd alsof het tegenpolen zijn, maar de twee zijn juist met elkaar verweven. Meer vergroening helpt bijvoorbeeld ook om water te infiltreren in de bodem, meer water vast te houden en minder overlast te hebben op de rioolwater­zuiverings­installaties. Als we niet op duurzaamheid inzetten, dan kunnen we op termijn onze kerntaken misschien helemaal niet meer uitvoeren.’ Opdam vult aan: ‘Als je zegt dat we alleen onze kerntaken moeten uitvoeren, ben je te beperkt bezig en ligt de nadruk op de korte termijn. Met een brede blik zorg je er voor dat je je kerntaken in de toekomst juist beter uit kunt voeren. Dat kan confronterend zijn, maar die gevoelig­heden moeten we meer bespreken met elkaar. Ik proef heus de wil om nog meer stappen te zetten op het gebied van duur­zame oplossingen, maar de praktijk blijkt vaak weerbarstig.’

Omdenken In zijn eigen waterschap zijn duurzame ambities gekoppeld aan de renovatie of nieuwbouw van een nieuwe water­zuiverings­installatie. Loopt die renovatie vertraging op, dan geldt dat ook voor de duurzaamheidsdoelen. ‘Duurzaamheid moet niet bij mooie woorden blijven, we moeten zorgen dat we het oppakken, samen met de markt.’ Kwee vult aan: ‘Waterschappen kunnen gezamenlijk elektrisch materieel aanbesteden en zorgen dat de markt het vervolgens levert.’ Ze vervolgt: ‘Grote stappen zetten en risico’s nemen zit niet in de aard van de waterschappen. We doen al veel duur­zaam: biogassen produceren, water zuiveren, afvalstoffen nuttig proberen toe te passen. Maar we kunnen nog een stap extra zetten en onze taak breder opvatten, door nog meer in te zetten op vergroening, bijvoorbeeld, en meer hernieuwbare materialen te gebruiken bij alles wat we doen. In dat soort dingen durven zit nog veel ruimte.’ Opdam: ‘Elke druppel water benutten en weer in het systeem brengen, is waar het om draait. Dat vraagt nog het nodige omdenken.’