Multipolaire wereld
De multipolaire wereld treedt in ernstige vormen onze huiskamers binnen. Tot 1989, ten tijde van de val van de Berlijnse Muur, was alles min of meer overzichtelijk. Twee grote politieke/militaire kampen stonden tegenover elkaar. Dat is allang voorbij. Nu leven wij in een multipolaire wereld: een wereld met verschillende politieke, economische en militaire machten. Oorlogen in het Midden-Oosten vormen een triest voorbeeld van het ontbreken van internationale machtscentra. Het Iraanse regime mag met al dan niet passieve steun van Rusland doorgaan met het voortzetten van militieoorlogen via hun stromannen in Gaza, Libanon, Irak of Jemen. Ook economisch is het gebrek aan machtsblokken voelbaar. Een dreigende toespraak van de Iraanse leider Khamenei doet al de olieprijzen stijgen. De overwinning van Donald Trump en een mogelijke handelsoorlog maken internationale markten buitengewoon zenuwachtig. De internationale chaos heeft effect op de wereldeconomie, en zeker op onze economie.
Afshin Ellian is hoogleraar Encyclopedie van de Rechtswetenschap. Tevens is hij plaatsvervangend wetenschappelijk directeur van het Instituut voor Metajuridica bij de Universiteit Leiden.
Vanaf 1989 geloofde men dat de economische onderlinge afhankelijkheid van landen tot vrede en welvaart zou leiden. De internationale handelsbarrières werden opgeheven. China werd een grote economische macht. Daardoor is het land niet echt afhankelijk van het westen; het omgekeerde is waar: het westen wordt in toenemende mate afhankelijk van China. Het postcommunistische staatskapitalisme onder leiding van de Communistische Partij besloot om ook nog eens een grote militaire macht te worden. Zie de ironie in optima forma: postcommunistisch kapitalisme onder leiding van communisten! De Chinese regering voorziet vaak grote bedrijven van staatssteun en daardoor zijn hun producten zoals elektrische auto’s goedkoper dan die van de Europese fabrikanten. Bovendien is arbeid in China goedkoper dan in het westen. De heersende communisten hebben geen interesse in het welzijn van arbeiders. President Trump startte in 2016 een handelsoorlog met China. Zijn opvolger, president Biden, beëindigde de handelsoorlog niet. Hij verzachtte die alleen. Waar zijn de Verenigde Naties of andere internationale organisaties gebleven? Juist zij moeten een platform creëren voor het tot stand brengen van nieuwe afspraken of verdragen voor het beslechten van economische en militaire conflicten. De VN lijden aan gezagsverlies. We zien dat ook in het Midden-Oosten. De secretaris-generaal van de VN is het niet gelukt om juist tijdens een gewapend conflict neutraliteit op te brengen. In de VN-vergaderzalen verloor de diplomatie van emotie. Maar ook de VN-Veiligheidsraad heeft zijn gezag niet aangewend om de VN-ambtenaren aan te moedigen om in de diplomatieke sfeer te blijven. Rusland en China zouden het niet gek vinden als de VN worden verzwakt. In plaats daarvan willen ze hun eigen internationale constructie. Daarbij kunnen we denken aan BRICS, een groep van verschillende landen die onder leiding van Rusland en China willen samenwerken. Niemand weet precies hoe de nieuwe Amerikaanse president gaat opereren. Maar als Trump zijn verkiezingsslogan gaat uitvoeren, zullen Europese economieën een enorme schade oplopen. Maar de beëindiging van de oorlogen in het Midden-Oosten en Oekraïne zullen weer een positief effect hebben op onze economieën. Welke prijs zullen Oekraïners voor het bevriezen van het conflict moeten opbrengen? Trump vaart in een multipolaire wereld van chaos en gevaren.
Deel dit artikel