Zwolle weet raad met onvoorspelbaarheid
Tekst Dave Schut Beeld Anke Olthof
De gemeente Zwolle is goed voorbereid op de (digitale) toekomst. Niet door een hele visie uit te schrijven, maar door vast te stellen welke waarden het belangrijkst zijn. Strateeg informatiesamenleving Marc Schuil legt uit hoe dit werkt.
Marc Schuil: ‘Digitale innovatie raakt alle domeinen van een gemeente, en is tegelijkertijd heel onvoorspelbaar’
‘Met de informatiesamenleving bedoelen wij de digitale revolutie in de maatschappij en het effect daarvan op inwoners, bedrijven en hun contact met de overheid,’ legt Schuil uit bij zijn functietitel. ‘Het is mijn taak als strateeg om te bepalen wat de rol is van ons als gemeente in deze transitie. Zwolle doet dit anders dan de meeste gemeenten. Vaak worden alle digitale zaken ondergebracht bij één wethouder. Maar in de praktijk kost de interne IT-organisatie – bedrijfsvoering – veel geld, dus gaat alle aandacht daarheen. Zo raakt de maatschappelijke opgave buiten beeld. Wij hebben daarom twee wethouders op dit gebied: een voor bedrijfsvoering, de ander voor de informatiesamenleving.’ Hierdoor heeft de gemeente veel tijd kunnen besteden aan haar voorbereiding op de toekomst. Inmiddels geeft Schuil, in samenwerking met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) en De Argumentenfabriek, zelfs workshops aan ambtenaren uit andere gemeenten. ‘Digitale innovatie raakt alle domeinen van een gemeente en is tegelijkertijd heel onvoorspelbaar. Hoe ga je daarmee om? Dat maken we heel concreet in deze workshop.’
De prullenbak in Voorproefje: de oude manier van denken werkt niet meer, zegt Schuil. ‘Vroeger wist je wel ongeveer – althans in grote lijnen – hoe de toekomst eruit zou zien, dus kon je zo je visie uitschrijven. Maar als je in deze tijd een toekomstvisie uitschrijft, kan die over anderhalf jaar grotendeels de prullenbak in. Zowel de digitale als de politieke realiteit is dan namelijk compleet anders.’ De oplossing zit volgens Schuil in een methode die hij waardengedreven noemt. ‘Ga terug naar de basis. Wat vind je als gemeente nu ten diepste belangrijk? Laat dat de richting bepalen. De Argumentenfabriek maakte voor ons een zogeheten principekaart, die echt het verschil heeft gemaakt. Wij hebben als gemeente vijf principes geformuleerd met ieder een aantal concretiseringen. Zo kun je bepalen hoe de wereld er volgens jouw gemeente uit zou moeten zien – het is je stip op de horizon, je kompas.’
Identiteit en ambitie De bepaling van deze waarden werd door het college van burgemeester en wethouders gedaan, vertelt Schuil. ‘Autonomie, kwam daar bijvoorbeeld uit. Met onder meer de uitwerking: onze gemeente geeft waar mogelijk inwoners zelf controle over hun data. Of menselijkheid: we denken vooraf na over de impact van digitalisering op mensen, niet achteraf. Doeltreffendheid: we zetten digitalisering in om onze inwoners effectieve en efficiënte dienstverlening te bieden.’ Iedere keer dat zich een ingewikkelde casus aandient, kan de gemeente terugvallen op deze kaart. ‘Zo kun je op een goede, doordachte manier bepalen wat bij je gemeente past, bij haar identiteit en bij haar ambitie.’ ◼
Deel dit artikel