Wat ambtenaren kunnen leren van inheemse volkeren
Volg je hart, instincten en gevoelens
Tekst Ellen Röling Beeld Jimmy Nelson
Ambtenaren kunnen leren van inheemse volkeren, zegt de gerenommeerde fotograaf Jimmy Nelson. Het is de kunst om eerst naar jezelf te kijken, naar je eigen verantwoordelijkheden en hoe je voor jouw community kunt zorgen. En te zorgen dat je in balans bent en in contact met je omgeving. Vanuit daar ben je in staat om ambitieuze doelen te stellen en de omgeving te mobiliseren om deze te bereiken. Nelson spreekt hierover op het VNG Jaarcongres op 25 en 26 juni.
Jimmy Nelson (m.) bij de Gok Goi in Papoea-Nieuw-Guinea
‘Pas als je van jezelf houdt, kun je ook empathie hebben voor een ander’
Jimmy Nelson wil de mensheid in al haar schoonheid vastleggen. Voor zijn boek Before They Pass Away legde hij inheemse volkeren van over de hele wereld op de gevoelige plaat. Daarmee wilde hij ook hun tradities en waardes behouden. Want die hebben we volgens hem hard nodig om een betere toekomst te creëren. Nelson zit in zijn studio in de Amsterdamse Schinkelbuurt. Achter hem hangen manshoge foto’s van mensen uit verre streken in de meest paradijselijke settings. Maar zijn werk gaat dieper dan mooie plaatjes. In het contact met de stammen ervoer hij menselijke waarden als liefde, vertrouwen en empathie in de meest pure vorm, iets wat we in het westen praktisch verloren hebben. Ook mocht hij kennismaken met hun rijke cultuur en tradities. Hij zag hoe ze leven in harmonie met zichzelf en de natuur en de onschatbare waarde daarvan. ‘Die camera is voor mij eigenlijk altijd een excuus geweest om verbinding te maken met mensen waar ik nieuwsgierig naar ben, die ik bewonder, omdat ik ten diepste zelf geliefd en bewonderd wilde worden.’
Tibet ‘Tot zijn 7e jaar had Nelson een prachtig avontuurlijk leven en reisde hij de hele wereld over. ‘Iedereen hield van me. Totdat ik naar een Engelse kostschool ging, waar ik misbruik meemaakte. Ik raakte volledig uit balans. Op mijn 16e verloor ik van de stress al mijn haar en besloot ik naar een plek te gaan waar kale mensen waren zoals ik, en die me herinnerde aan mijn gelukkige jeugd.’ Hij wandelde 3 jaar door Tibet, waar hij begon met het fotograferen van mensen. ‘Jaren later werd me duidelijk dat mijn onbalans van toen exemplarisch was voor de menselijke staat op grote schaal. We moeten onszelf weer in balans brengen. Als we op deze manier doorgaan, vernietigen we onszelf en de aarde. We kunnen veel leren van de manier van leven van inheemse volkeren.’
Volledig aanwezig zijn Dat klinkt prachtig maar wat kunnen we dan leren? En waarom spreekt Nelson daarover op het VNG Jaarcongres? Hij laat zich niet verleiden tot een top 5 van lessen, praktijken of rituelen, maar vergelijkt bestuurlijke rollen met de rol van stamoudste. ‘Het is de rol van een ambtenaar om vanuit een volwassen, zeer verantwoordelijke positie voor anderen te zorgen, voor de community. Wat ik zie bij de inheemse stammen en ook zelf ervaar, is dat dat alleen mogelijk is met zelfliefde. Pas als je van jezelf houdt, kun je ook empathie hebben voor een ander en oprecht voor anderen zorgen. Je neemt dan betere en integere beslissingen. Heb je dat niet, dan pas je niet in die rol en verspil je je tijd. Dan vervul je je rol als stamhoofd om andere redenen: comfort, of geld. Dan zijn je resultaten van korte duur.’ De positie van een stamhoofd is ook niet vanzelfsprekend, maar moet je elk moment waarmaken. Nelson: ‘Elke seconde, elke minuut moet je volledig aanwezig zijn, en beslissingen kunnen nemen voor jouw community. Beslissingen over de toekomst maken ze in het nu, daarbij voortbouwend op hun tradities en in combinatie met een vertrouwen in de toekomst. Dat kan alleen omdat ze in balans zijn, omdat ze in contact staan met zichzelf en hun omgeving. Omdat ze een duurzame basis hebben, waarop ze voortbouwen en waarop ze hun vertrouwen baseren. En die missen wij.’
No excuses Maar hoe ga je dan om met grote uitdagingen: de wooncrisis, klimaatcrisis, het milieu? Nelson: ‘Die thema’s zijn te groot. Laten we eerlijk zijn, het is out of our control. En hoe kun je de toekomst zien als je jezelf nog niet ziet? Mijn advies: ben je ambtenaar en wil je iets betekenen voor de gemeenschap over 10 jaar, duik dan diep in je eigen kern. Dat is in mijn ervaring de enige weg, het enige wat je kunt doen. Elke dag opnieuw. Hou van jezelf en zorg dat je zin hebt in de dag vanuit jouw eigen hart: bring it on! Zeg tegen jezelf: oké, het is ingewikkeld maar ik vind mezelf en mijn leven zo leuk, het lukt me wel. En dan hoef je geen beslissingen te nemen voor de komende 10 jaar, maar wel voor de komende 24 uur, en dan morgen weer, en zo bouw je de toekomst stap voor stap.’ Heb je dan geen langetermijnvisie nodig? ‘Natuurlijk wel,’ zegt Nelson. ‘Maar die visie wordt bepaald door de natuur en niet andersom. Inheemse gemeenschappen zien zichzelf als onderdeel van die natuur en niet als een losstaande entiteit. Daar zijn wij (nog) niet. Dus volg je hart, instincten en gevoelens. Zelf ben ik bijvoorbeeld gestopt met businessplannen. Elke keer als er een plan is, gaat het mis. Maar elke keer als ik mijn hart volg, krijg ik mensen mee en dan lukt het.’
‘Hoe kun je de toekomst zien als je jezelf nog niet ziet?’
Volg je hart Hij gaat verder: ‘In de coronajaren kon ik niet reizen en heb ik contact gemaakt met Nederlandse gemeenschappen in traditionele klederdracht. Mijn hele omgeving raadde het me af. Maar ik volgde mijn hart. Uiteindelijk is het project en boek Between Sea and the Sky ontzettend succesvol geworden. Natuurlijk begrijp ik dat ik makkelijk praten heb. Ik ben een kunstenaar en geen ambtenaar. Maar kies voor de discipline van zelfliefde. Dat betekent: One day at a time, one step at a time. Daar ligt de oplossing.’ ◼
Deel dit artikel