Burgerparticipatie in Putten
Investeer in zichtbaarheid
Tekst Bas Nieuwenhuijsen Beeld Shutterstock
De gemeente Putten betrekt inwoners bij het beleid aan de hand van een participatieleidraad. Maar het belangrijkste is zichtbaar zijn, vindt wethouder Ewoud ’t Jong. Participatie vraagt wel wat van de ambtenaren, maar de leidraad helpt.
‘Er zit spanning tussen het individueel en het algemeen belang’
Voor Ewoud ’t Jong (SGP, met onder meer participatie en communicatie in zijn portefeuille) is participatie een wederkerig proces, dat door de gemeente wordt gestructureerd. ‘Putten kiest ervoor om inwoners zo vroeg mogelijk bij ontwikkelingen in zowel het fysieke als het sociale domein te betrekken. Dat doen wij het aan de hand van een participatieleidraad. Wij vragen zowel van externe initiatiefnemers als van onze ambtenaren dat ze deze leidraad hanteren. Die duidelijkheid is gewenst om inwoners een reëel perspectief te bieden. Er zit van nature spanning in de relatie tussen individuele belangen en het algemeen belang. Dat maakt dat participeren niet per definitie leidt tot een coproductie van beleid. Soms is er louter sprake van het (tijdig en volledig) informeren van onze inwoners.’
Klankbordgesprekken De gemeente Putten stelt zich daarin actief op, zegt ’t Jong. ‘Dat doen wij door zichtbaar te zijn en onze inwoners en partners stelselmatig te wijzen op de mogelijkheden om mee te praten en mee te doen. Dat doen wij niet met grootse nota’s. Burgerparticipatie geldt in Putten als een niet vrijblijvende intentie. Goed voorbeeld hiervan zijn de regelmatige klankbordgesprekken die ik met een delegatie van agrarisch Putten heb. Die gesprekken hebben ertoe geleid dat wij samen, boeren en gemeente, een best diepgaand onderzoek hebben laten uitvoeren naar het perspectief van boeren in Putten. Aan die gesprekken ligt geen besluit ten grondslag. Die zijn spontaan ontstaan en die koester ik. Die geven je echt het gevoel dat wij samen aan de slag zijn. Dit vanzelfsprekend vanuit ieders eigen verantwoordelijkheden.’ Hoe spontaan sommige gesprekken ook ontstaan, voor participatietrajecten heeft Putten een structuur. ‘De participatieleidraad biedt een prima kader. Daarnaast voeren wij intern een extra scan uit op onze voorstellen. Deze voorstellen zijn doorgaans beleidsmatig, juridisch en financieel op orde. De vraag wat uitvoering van dit voorstel betekent voor de samenleving blijft soms onbeantwoord. Vandaar deze extra scan.’
Inwonersperspectief Participatie vraagt ook iets van de ambtenaren, vertelt Toon Schuiling, bestuursadviseur bij de gemeente. ‘Alertheid! Ga op de stoel van de inwoner zitten. Wat betekent je voorstel voor hen? Richt je niet alleen tot B en W, richt je niet alleen op de bestuurlijke impact voor je voorstellen maar ook op de maatschappelijke impact. Voorstellen worden steeds nadrukkelijker gescand vanuit het perspectief van de inwoner. Dat is best even wennen voor een deel van het ambtenarencorps.’ Maar het is de moeite waard, vindt Schuiling. ‘Wij hebben bijvoorbeeld onze inwoners, en daarmee toekomstige bewoners, zeer nauwgezet betrokken bij het opstellen van de contouren van de nieuwe wijk Halvinkhuizen. Wij hebben ze actief laten meepraten over het soort woningen, het groen, de bereikbaarheid, de gemeenschappelijke voorzieningen et cetera. Op dat proces kijken wij met genoegen terug. Daar hebben wij als gemeente veel van opgestoken.’
Spanningsveld Natuurlijk kent participatie ook zo z’n uitdagingen. Schuiling: ‘Capaciteit bijvoorbeeld. De druk op de kleine en met personeelstekort kampende gemeenten is enorm. Als je participatie serieus neemt, moet je daar ook aandacht en dus tijd in steken.’ ’t Jong: ‘De eerdergenoemde spanning tussen het algemeen en individueel belang maakt dat wij soms op eieren lopen. Dan horen wij van inwoners dat wij niet goed gecommuniceerd hebben. Al doorvragende kom je er dan achter dat de communicatie prima was, maar dat de betrokkenen het gewoon hartstikke oneens waren met de genomen beslissing. Dit soort zaken voorkom je nooit. En dat is best moeilijk.’ Toch onderstreept de wethouder dat participatie waardevolle resultaten kan opleveren. ‘Als ons bijvoorbeeld vanuit de samenleving gedachten en initiatieven worden aangereikt waar wij zelf niet aan hadden gedacht. Als wij terugkrijgen dat men het oneens is met een gemeentelijk besluit, maar dat men het besluit wel snapt en daarmee accepteert. Kortom als participatie wederkerig is.’
‘Organiseer communicatie en participatie in het hart van het beleid’
Maak je zichtbaar ’t Jong en Schuiling hebben enkele goede tips voor andere gemeenten. Schuiling: ‘Organiseer communicatie en participatie in het hart van het beleid. Maak het een integraal onderdeel van de organisatie. Communicatie en participatie zijn niet iets van een afdeling die zo heet, maar raakt alle medewerkers van de gemeente.’ ’t Jong: ‘De participatieleidraad helpt ons echt. Verder moet je als bestuurder niet louter kijken naar de bestuurlijke impact van je voorstellen maar ook naar de maatschappelijke. Daar moet je je vrijwel permanent bewust van zijn. Waar het op het niveau van een gemeente als Putten met 25.000 inwoners echter op de eerste plaats telt, is zichtbaarheid. Daar investeren wij echt in. Als mensen je kennen dan komen ze ook eerder naar je toe. Dat blijft nu zo. Geregeld word ik ook op locatie, bijvoorbeeld bij boeren en bedrijven, uitgenodigd. Dat geeft echt kleur aan het werk.’ ◼
Deel dit artikel