Vakmanschap Je moet bereid zijn om tijdens het proces constant je aanpak bij te stellen om daarmee de slaagkans te vergroten. Dat hoeft niet om ingrijpende wijzigingen te gaan, heeft Mensink ervaren. ‘Het komt vaak aan op kleine bijstellingen; het is een kwestie van vakmanschap om daar oog voor te hebben.’ Om dat vakmanschap te vergroten is het ook goed als de begeleiders van participatietrajecten met elkaar in gesprek gaan. ‘Wissel ervaringen uit en kijk of je op basis daarvan dingen in je eigen situatie kan of moet aanpassen. En blik ook terug: ben je wel gelukkig met de gemaakte keuzes?’ Ook belangrijk is om je te realiseren dat een participatietraject uit meerdere fora kan bestaan. Jurriën Helwig, stagiair vanuit een onderzoeksmaster politieke communicatie aan de UvA: ‘Wij van Public Mediation praten met kleinere groepen mensen, Populytics houdt een online raadpleging onder een veel grotere groep mensen en zet de bewoner daarbij als het ware op de stoel van de beleidsmaker. Het is interessant om de verschillende uitkomsten te zien en die aan elkaar te koppelen.’ Mensink schetst de lagen waaruit een participatietraject kan bestaan. ‘Je kunt digitaal een brede raadpleging doen van een groot deel of zelfs alle inwoners van een gemeente; daarmee kun je duizenden mensen bereiken. In een burgerforum met 25 tot 30 mensen kun je een echte dialoog voeren, waarin ook de uitkomsten van het grotere online onderzoek aan de orde kunnen komen. Je kunt een klankbordgroep met belanghebbende organisaties inrichten, en een regiegroep met raadsvertegenwoordigers om politiek en bestuur bij het participatietraject te betrekken.’

Fora Moet het zo? Zeker niet, reageert Mensink: ‘Nee, we onderzoeken juist de combinaties van fora, er is niet een beste manier om het aan te pakken. Kijk naar het probleem en naar de combinatie die daar het best bij past. Soms is misschien een forum al voldoende, soms heb je ze alle vier nodig. Soms kun je politiek en bestuur erbij betrekken, maar in andere situaties moet je ze misschien bewust op afstand houden.’ Helwig: ‘Het onderzoek moet duidelijk maken hoe je met de verschillende vormen kunt inspelen op de wensen van burgers.’ Min of meer in lijn met de aanpassingen die tijdens een participatietraject wenselijk kunnen zijn, is ook het onderzoek onderweg enigszins aangepast. Mensink: ‘We hadden aanvankelijk het idee om een evaluatietool te maken, maar we hebben gemerkt dat dat lastig is. Je moet mensen meer meenemen in de stappen die nodig zijn voor een goed participatie­traject, in het soort afwegingen dat ze moeten maken. Daarvoor is een kant-en-klare tool niet geschikt. Het document waar we mee komen is een hulpmiddel voor participatieprofessionals die trajecten willen organiseren of dat laten doen en een bestek voor een aanbesteding moeten opstellen. Wij leveren inzichten om na te denken over bijvoorbeeld de verhouding met de politiek. We kunnen niet zeggen hoe hun keuzes moeten uitvallen, maar we willen het denkproces stimuleren en daarmee de sensitiviteit bevorderen.’