Krijgen waar je recht op hebt
Technologisch en juridisch innoveren
Tekst Jelle van der Meulen Beeld Shutterstock
De SVB, UWV en TNO hebben een pilot opgezet om burgers te bereiken die recht hebben op AIO (aanvullende inkomensvoorziening ouderen), maar daar geen gebruik van maken. De pilot demonstreert hoe overheden hun dienstverlening kunnen verbeteren door technologische en juridische innovaties te combineren.
‘Je hebt altijd ruimte voor maatwerk nodig’
Het is Kerstel Nijland, transitiemanager bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB), al jaren een doorn in het oog: hoe kan het dat mensen die recht hebben op aanvullende steun van de overheid daar geen gebruik van maken? Maar hoe graag ze daar ook iets aan wilde doen, de SVB beschikte niet over de gegevens om die mensen te kunnen vinden, noch over de bevoegdheid om mensen actief te benaderen. Dat terwijl het Centraal Bureau voor de Statistiek becijferde dat zo’n 30 procent van de mensen die er recht op hebben, geen AIO ontvangen.
Versleutelde data uitwisselen Een samenwerking met onderzoeksorganisatie TNO en UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen) bood uitkomst. Dankzij een ministeriële regeling mochten de verschillende organisaties op privacyvriendelijke wijze data combineren, om zo te kunnen zoeken naar mensen die recht hebben op AIO. Dat gebeurde met Multi-Party Computation, vertelt Alex Sangers, projectmanager Privacy Enhancing Technologies bij TNO. Daarmee kunnen meerdere partijen gezamenlijk met data werken, zonder elkaars data in te zien. Sangers legt uit: ‘Bij de pilot gebruikte de SVB inkomensgegevens van UWV die op een speciale manier versleuteld waren. Door inkomenscomponenten uit de polisadministratie te combineren met gegevens over de huishoudenssamenstelling, kon de SVB uitrekenen of huishoudens onder een bepaalde inkomensgrens vielen. Zo leerde het welke huishoudens mogelijk recht hadden op AIO.’ Nijland vult aan: ‘Wij leverden individuele bsn-nummers aan, UWV koppelde daar bruto-inkomenscomponenten aan. UWV leert niets over onze huishoudens, wij leren niets over de inkomens.’ Multi-Party Computation is een Privacy Enhancing Technology (PET), legt Sangers uit. ‘Met de inzet van PET dwing je af dat in een protocol wordt opgenomen wat er met de data mag gebeuren. De SVB kan de data van UWV bijvoorbeeld niet gebruiken voor fraudebestrijding, het leert alleen welke mensen onder die armoedegrens leven. Dat is een hele goede borging om verkeerd gebruik te voorkomen: juridisch ligt vast wat er mag en technisch is het ook alleen mogelijk om de data op die manier te gebruiken.’
Vervolgpilot Uit de ongeveer 20.000 burgerservicenummers waarvan data zijn uitgewisseld, zijn 1.000 huishoudens geselecteerd die aan de criteria voldeden. Van die huishoudens reageerde zo’n 30 procent op een contactverzoek. Uiteindelijk zijn 28 huishoudens aan een AIO geholpen. Dat lijkt nogal weinig, vindt ook Nijland. ‘Maar onlogisch is het niet, omdat we alleen gebruik hebben kunnen maken van gegevens uit de polisadministratie van UWV. Daardoor was de trefkans laag. Je hebt vast een veel hogere kans als je ook inkomens- en vermogensgegevens hebt van de Belastingdienst.’ Dat is dan ook een van de aanbevelingen van de SVB: doe een vervolgpilot met gegevens van de Belastingdienst, om met meer gegevens meer huishoudens te kunnen vinden die mogelijk recht hebben op AIO. Ook wil de verzekeringsbank graag dat juridisch vast komt te liggen dat ze mensen proactief mag benaderen als ze recht hebben op een uitkering, zegt Nijland.
Evangelie De pilot is een van de eerste projecten geweest waarbij gebruik is gemaakt van Multi-Party Computation, vertelt Sangers. ‘Het kostte behoorlijk wat evangelisch werk om iedereen ervan te overtuigen dat je data kunt leveren op een manier die de privacy borgt. Daarnaast was het nieuw om wetgeving te schrijven waarbij rekening is gehouden met de technologie die je daarbij inzet. We weten nu waar we op moeten letten, dus zal er bij een volgend project hopelijk minder discussie zijn.’ Vanwege de complexiteit van alle voorzieningen en toeslagen klinken geregeld geluiden om de hele boel af te schaffen. Regel het zo dat burgers gewoon krijgen waar ze recht op hebben, zonder dat ze eerst door allerlei bureaucratische hoepels hoeven te springen, is de gedachte. ‘Wenselijk is het, maar is het ook te doen?’ vraagt Nijland zich af. ‘Dat raakt aan het hele huidige toeslagenstelsel. Meer automatiseren kan misschien handig zijn, maar je hebt ook altijd ruimte voor maatwerk nodig.’ Sangers beaamt dit, maar weet dat het in zijn geheel automatiseren ook risico’s met zich meebrengt. ‘Met de juiste technologie proactief burgers benaderen om ze te helpen, kan een goed idee zijn. Wel is het verstandig dat er niet een centrale database is die alle informatie bevat die de overheid van burgers heeft. Als deze data lekken, er iets misgaat of er een cyberaanval is, hebben we een heel groot probleem. In die zin valt er veel voor te zeggen om het decentraal te houden.’ ◼
Deel dit artikel