Heerlijke nieuwe wereld

In een tijd waarin kunstmatige intelligentie stormenderhand de wereld heeft veroverd, zijn ChatGPT en zijn soortgenoten haast niet meer weg te denken. Het lijkt wel alsof elke techgigant tegenwoordig zijn eigen AI-chatbot op de markt wil brengen. Toch, te midden van deze golf van technologische vooruitgang, voelen velen van ons de behoefte om hun positie te heroverwegen. In plaats van zich te verzetten tegen de onstuitbare mars van de machines, kiezen we ervoor om onszelf centraal te stellen en de technologie op menselijke voorwaarden te benaderen. Stel je nu eens een wereld voor waarin de digitale tools die we gebruiken ons echt kennen. En ik bedoel niet op de manier waarop je smartphone je aanstaart en suggereert om een paraplu mee te nemen omdat het buiten regent. Nee, ik bedoel dat je digitale assistent je vraagt of je vandaag die blauwe of rode trui draagt, omdat die je de laatste keer zo goed stond tijdens die Teamsvergadering. Mensgedreven digitalisering dus. Het klinkt prachtig. Technologie die is ontworpen om ons te dienen, in plaats van andersom. Het doet mij denken aan Brave New World, de sciencefictionroman van de Britse schrijver Aldous Huxley uit 1932. Hij beschrijft een toekomstige wereld die geheel beheerst wordt door technologie en rationalisme. De mensen zijn gezond en gelukkig, oorlog en armoede kennen ze niet, want traditionele waarden als liefde, trouw, gezinsleven, kunst en godsdienst bestaan niet langer, evenmin als de vrije keuze voor een individueel bestaan. Stabiliteit vormt de steunpilaar van deze utopische samenleving. Is dit wat we echt willen? Ik stel me al voor hoe mijn smartphone me in de ochtend begroet: ‘Goedemorgen! Ik heb gezien dat je gisteravond tot laat op was. Wil je dat ik het koffiezetapparaat aanzet?’ Terwijl dat attent klinkt, is er iets oncomfortabels aan het idee dat mijn smartphone precies weet wanneer en waarom ik gisteren te laat naar bed ging. En dan is er de koelkast die niet alleen vertelt wanneer de melk op is, maar ook vraagt of ik me wel goed voel omdat ik deze week drie keer ijs als avondeten heb gekozen. Mensgedreven digitalisering is een prachtig concept, maar zoals altijd met technologie, is er een dunne lijn tussen behulpzaam en ronduit griezelig. Terwijl we verlangen naar technologie die ons “begrijpt”, moeten we misschien ook meer waarderen dat er sommige dingen zijn die we liever voor onszelf houden. En hey, als mijn smartphone me blijft lastigvallen over mijn leefgewoonten, kan ik altijd terugschakelen naar een ouderwets notitieblok en pen. Want, laten we eerlijk zijn, we willen een heerlijke nieuwe wereld, waarin gemak de mens dient. Maar dan wel een waarin technologie ons begrijpt en waardeert voor wie we werkelijk zijn: onvolmaakte, chaotische, emotionele wezens die het menselijk recht hebben om ongelukkig te zijn, en oud en ziek te worden en in onzekerheid te leven. Kortom, het recht op vrijheid.