Meer met ongeveer Weer zie ik mij in juli 2010 als verse communicatieadviseur het stadhuis aan de Rotterdamse Coolsingel betreden. Na enkele jaren bij het ministerie van Algemene Zaken wilde ik de overheid in de lokale praktijk voelen. Een van de opgaven was een forse personeelsreductie: van 12.500 medewerkers moesten er 2.500 verdwijnen. Ik zie weer hoe de wethouder en de gemeentesecretaris zochten naar passende taal. Louter tamboereren op de aanleiding – financiële tekorten na de financiële crisis en de verkoop van het havenbedrijf. Of gedroomde uitkomsten: efficiënter werken en betere dienstverlening – hielp niet om het aanzwellende ongemak onder de medewerkers op te vangen. We hebben iets nodig, luidde de vraag, dat helpt om te snappen wat er echt leeft, welke scenario’s opkomen, waar we op moeten aansluiten. Richt een Tijdelijke Directie Luisteren op, stelde ik voor, indachtig ervaringen bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Een groep jonge mensen kreeg een vrijbrief om overal in en uit te lopen en legde een waaier aan vindingrijke oplossingen op tafel. Zo kwam onder meer naar voren dat vooral middenmanagers met de handen in het haar zaten: ze konden onvoldoende het ongemak van de werkvloer naar de leiding brengen. En omgekeerd: het lukte niet of nauwelijks om de kernboodschappen van het management te laten landen. ‘Leiderschap in spagaat’ doopten we de eerste hulp bij omarming van de onmogelijke opgave. Om vervolgens te zien hoe professionals altijd oplossingen vinden. ‘De versterkers’ doopten de groep gelegitimeerde infiltranten zichzelf, want de naam vonden ze eigenlijk maar oubollig. Later zou ik snappen waarom ze in Rotterdam wel weg weten met dit soort interventies. ‘Elke keer terug naar de werkvloer,’ verordonneerde korpschef Henk van Essen zijn dienders en vooral ook zichzelf. Aan hem ontleen ik het adagium dat hij als een paukenslag toevoegde aan het populaire mantra ‘meten is weten en weten is voorspellen’. Dat adagium is: doe meer met ongeveer. ‘Ongeveer’ vraagt vaak wel een helpend handje en wortelt in de bereidheid om een risico te nemen. Ook wel bekend als vertrouwen. De luisterdirectie kwam bij VWS overigens uit de koker van de in april dit jaar overleden voormalige communicatiedirecteur Cor Groeneweg. Hij was voor zijn ambtelijke loopbaan journalist bij de NOS en de Volkskrant. Ik zie zijn guitige blik weer. Dan moest hij een expert interviewen over een belangrijk rapport zonder dat hij zich het geschrift eigen kon maken. Drie vragen had hij standaard paraat. De eerste vraag luidde: ‘Professor, waarom dit rapport?’ En de derde: ‘Hoe ziet het vervolg eruit?’ Het echte gesprek ontstond meestal door de tweede vraag: ‘Maar professor, is het niet precies omgekeerd?’ Hopelijk leest deze uiteenzetting niet als een uitnodiging om je ergens met een jantje-van-leiden van af te maken. Wel als een oproep om serieus werk te – blijven - maken van ongeveerkracht en verplaatsingskunde. Ook handig voor introductieprogramma’s van ambtenaren en nieuwe bewindslieden. In het verse boek Overheidscommunicatie voor professionals halen Corine Hoppenbrouwers en ik op meer plekken de kunst naar voren van het stellen van vragen, die de plek der moeite niet uit de weg gaan. Zo houden we elkaar scherp en brengen we publieke werken op een nog hoger plan.