Ambtelijk grijs

In deze editie van Publiek Denken eren we ambtenaren die zich niet laten afleiden door het duizelingwekkende aantal formats en checklists die dienen om te kunnen aantonen dat er “iets gedaan is”… Ze zijn er nog: ambtenaren die besluiten durven nemen, niet omdat het in de regels staat, maar ondanks de regels. Die hun moreel kompas niet uitbesteden aan het bestuursakkoord. Die soms gewoon zeggen: nee. Of erger: waarom eigenlijk? We spraken ze. Guido Derks, bijvoorbeeld, die zegt: je moet de regels durven bevragen. Dat klinkt beschaafd, maar het is staatsgevaarlijk gedrag in een omgeving waar de regel zelf vaak tot heilige entiteit is uitgeroepen. Of Jantina Woudstra, die beschrijft hoe professionele autonomie begint bij de vraag of je ’s avonds nog kunt zeggen: ik heb gedaan waarvoor ik besteld ben. Geen groot gebaar, maar dagelijkse integriteit – juist wanneer het ongemakkelijk wordt. Of Amber-Helena Reisig. Ambtenaar van het Jaar. Ze weet waar het schuurt, en schuurt dus terug. Ze gebruikt haar ervaringskennis niet als ornament, maar als professioneel anker. Ze doet wat veel organisaties zeggen te willen: beleid maken dat klopt aan beide kanten van de deur. En dan Marieke Schatteleijn: boswachter, publiekslieveling, dienstverlener van het jaar, en misschien wel het enige mens in Nederland die tijdens een vergadering de vogeltrek hoort. Intussen pleiten Den Haagse beleidsmakers als Siham El Baroudi en Merdan Yağmur voor iets wat we vroeger participatie noemden, maar wat nu bijna revolutionair klinkt: de samenleving als kennisbron. Niet als doelgroep. Niet als draagvlak. Maar als mede-maker van beleid. Een gewaagde gedachte, die slechts vijf vergaderlagen verwijderd is van uitvoering. En in de marge van al dit bestuurlijke vuurwerk nemen we afscheid van Gert Riphagen, de Notadokter. Maar liefst 10 jaar lang hield hij de ambtelijke taal bij de pinken. Hij geneest geen systemen, maar wel zinnen. En dat is soms net zo belangrijk.